HIẾN PHÁP NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ (QUỐC HỘI  NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HOÀ THÔNG QUA  NGÀY 9-11-1946) LỜI NÓI ĐẦU Cuộc cách mạng tháng Tám đã giành  lại chủ quyền cho đất nước, tự do cho  nhân dân và lập ra nền dân chủ cộng hoà. Sau tám mươi năm tranh đấu, dân tộc Việt Nam đã thoát  khỏi vòng áp bức của chính sách thực dân, đồng thời đã  gạt bỏ chế độ vua quan. Nước nhà đã bước sang một quãng đường mới. Nhiệm vụ của dân tộc ta trong giai đoạn này là bảo toàn lãnh thổ, giành độc lập hoàn toàn và kiến thiết quốc gia trên  nền tảng dân chủ. Được quốc dân giao cho trách nhiệm thảo bản Hiến pháp  đầu tiên của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, Quốc hội  nhận thấy rằng Hiến pháp Việt Nam phải ghi lấy những  thành tích vẻ vang của Cách mạng và phải xây dựng trên  những nguyên tắc dưới đây: - Đoàn kết toàn dân, không phân biệt giống nòi, gái trai, giai cấp, tôn giáo. - Đảm bảo các quyền tự do dân chủ. - Thực hiện chính quyền mạnh mẽ và sáng suốt của nhân  dân. Với tinh thần đoàn kết, phấn đấu sẵn có của toàn dân, dưới  một chính thể dân chủ rộng rãi, nước Việt Nam độc lập và  thống nhất tiến bước trên đường vinh quang, hạnh phúc,  cùng nhịp với trào lưu tiến bộ của thế giới và ý nguyện hoà  bình của nhân loại. Chương 1: CHÍNH THỂ Điều thứ 1 Nước Việt Nam là một nước dân chủ cộng hoà. Tất cả quyền binh trong nước là của toàn thể nhân dân Việt  Nam, không phân biệt nòi giống, gái trai, giàu nghèo, giai  cấp, tôn giáo. Điều thứ 2 Đất nước Việt Nam là một khối thống nhất Trung Nam Bắc  không thể phân chia. Điều thứ 3 Cờ của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà nền đỏ, giữa có  sao vàng năm cánh. Quốc ca là bài Tiến quân ca. Thủ đô đặt ở Hà Nội. Chương 2: NGHĨA VỤ VÀ QUYỀN LỢI CÔNG DÂN Mục A: NGHĨA VỤ Điều thứ 4: Mỗi công dân Việt Nam phải: - Bảo vệ Tổ quốc - Tôn trọng Hiến pháp - Tuân theo pháp luật. Điều thứ 5 Công dân Việt Nam có nghĩa vụ phải đi lính. Mục B: QUYỀN LỢI Điều thứ 6 Tất cả công dân Việt Nam đều ngang quyền về mọi  phương diện: chính trị, kinh tế, văn hoá. Điều thứ 7 Tất cả công dân Việt Nam đều bình đẳng trước pháp luật,  đều được tham gia chính quyền và công cuộc kiến quốc  tuỳ theo tài năng và đức hạnh của mình. Điều thứ 8 Ngoài sự bình đẳng về quyền lợi, những quốc dân thiểu số  được giúp đỡ về mọi phương diện để chóng tiến kịp trình  độ chung. Điều thứ 9 Đàn bà ngang quyền với đàn ông về mọi phương diện. Điều thứ 10 Công dân Việt Nam có quyền: - Tự do ngôn luận - Tự do xuất bản - Tự do tổ chức và hội họp - Tự do tín ngưỡng - Tự do cư trú, đi lại trong nước và ra nước ngoài. Điều thứ 11 Tư pháp chưa quyết định thì không được bắt bớ và giam  cầm người công dân Việt Nam. Nhà ở và thư tín của công dân Việt Nam không ai được  xâm phạm một cách trái pháp luật. Điều thứ 12 Quyền tư hữu tài sản của công dân Việt Nam được bảo  đảm.. Điều thứ 13 Quyền lợi các giới cần lao trí thức và chân tay được bảo  đảm. Điều thứ 14 Những người công dân già cả hoặc tàn tật không làm được  việc thì được giúp đỡ. Trẻ con được săn sóc về mặt giáo  dưỡng. Điều thứ 15 Nền sơ học cưỡng bách và không học phí. Ở các trường  sơ học địa phương, quốc dân thiểu số có quyền học bằng  tiếng của mình. Học trò nghèo được Chính phủ giúp. Trường tư được mở tự do và phải dạy theo chương trình  Nhà nước. Điều thứ 16 Những người ngoại quốc tranh đấu cho dân chủ và tự do  mà phải trốn tránh thì được trú ngụ trên đất Việt Nam. Mục C: BẦU CỬ, BÃI MIỄN VÀ PHÚC QUYẾT Điều thứ 17 Chế độ bầu cử là phổ thông đầu phiếu. Bỏ phiếu phải tự  do, trực tiếp và kín. Điều thứ 18 Tất cả công dân Việt Nam, từ 18 tuổi trở lên, không phân  biệt gái trai, đều có quyền bầu cử, trừ những người mất trí  và những người mất công quyền. Người ứng cử phải là người có quyền bầu cử, phải ít ra là  21 tuổi, và phải biết đọc, biết viết chữ quốc ngữ. Công dân tại ngũ cũng có quyền bầu cử và ứng cử. Điều thứ 19 Cách thức tuyển cử sẽ do luật định. Điều thứ 20 Nhân dân có quyền bãi miễn các đại biểu mình đã bầu ra,  theo Điều thứ 41 và 61. Điều thứ 21 Nhân dân có quyền phúc quyết về Hiến pháp và những  việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia, theo Điều thứ 32 và  70. Chương 3: NGHỊ VIỆN NHÂN DÂN Điều thứ 22 Nghị viện nhân dân là cơ quan có quyền cao nhất của  nước Việt Nam dân chủ cộng hoà. Điều thứ 23 Nghị viện nhân dân giải quyết mọi vấn đề chung cho toàn  quốc, đặt ra các pháp luật, biểu quyết ngân sách, chuẩn y  các hiệp ước mà Chính phủ ký với nước ngoài. Điều thứ 24 Nghị viện nhân dân do công dân Việt Nam bầu ra. Ba năm  bầu một lần. Cứ 5 vạn dân thì có một nghị viên. Số nghị viên của những đô thị lớn và những địa phương có  quốc dân thiểu số sẽ do luật định. Điều thứ 25 Nghị Viên không phải chỉ thay mặt cho địa phương mình  mà còn thay mặt cho toàn thể nhân dân. Điều thứ 26 Nghị viện nhân dân tự thẩm tra xem các nghị viên có được  bầu hợp lệ hay không. Điều thứ 27 Nghị viện nhân dân bầu một Nghị trưởng, hai Phó nghị  trưởng, 12 uỷ viên chính thức, 3 uỷ viên dự khuyết để lập  thành Ban thường vụ. Nghị trưởng và Phó nghị trưởng kiêm chức Trưởng và Phó  trưởng Ban thường vụ. Điều thứ 28 Nghị viện nhân dân mỗi năm họp hai lần do Ban thường  vụ  triệu tập vào tháng 5 và tháng 11 dương lịch. Ban thường vụ có thể triệu tập hội nghị bất thường nếu xét  cần. Ban thường vụ phải triệu tập Nghị viện nếu một phần ba  tổng số nghị viên hoặc Chính phủ yêu cầu. Điều thứ 29 Phải có quá nửa tổng số nghị viên tới họp, hội nghị mới  được biểu quyết. Nghị viện quyết nghị theo quá nửa số nghị viên có mặt. Nhưng muốn tuyên chiến thì phải có hai phần ba số nghị  viện có mặt bỏ phiếu thuận. Điều thứ 30 Nghị viện họp công khai, công chúng được vào nghe. Các báo chí được phép thuật lại các cuộc thảo luận và  quyết nghị của Nghị viện. Trong những trường hợp đặc biệt, Nghị viện có thể quyết  nghị họp kín. Điều thứ 31 Những luật đã được Nghị viện biểu quyết, Chủ tịch nước  Việt Nam phải ban bố chậm nhất là 10 hôm sau khi nhận  được thông tri. Nhưng trong hạn ấy, Chủ tịch có quyền yêu  cầu Nghị viện thảo luận lại. Những luật đem ra thảo luận  lại, nếu vẫn được Nghị viện ưng chuẩn thì bắt buộc Chủ  tịch phải ban bố. Điều thứ 32 Những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra  nhân dân phúc quyết, nếu hai phần ba tổng số nghị viên  đồng ý. Cách thức phúc quyết sẽ do luật định. Điều thứ 33 Khi nào hai phần ba tổng số nghị viên đồng ý, Nghị viện có  thể tự giải tán. Ban thường vụ thay mặt Nghị viện tuyên bố  sự tự giải tán ấy. Điều thứ 34 Khi Nghị viện nhân dân đã hết hạn hoặc chưa hết hạn mà  tự giải tán thì Ban thường vụ giữ chức quyền cho đến khi  bầu lại Nghị viện nhân dân mới. Điều thứ 35 Hai tháng trước khi Nghị viện nhân dân hết hạn, Ban  thường vụ tuyên bố cuộc bầu cử lại. Cuộc bầu cử mới phải  làm xong trong hai tháng trước ngày Nghị viện hết hạn. Khi Nghị viện nhân dân tự giải tán, Ban thường vụ tuyên bố  ngay cuộc bầu cử lại. Cuộc bầu cử mới làm xong trong hai  tháng sau ngày Nghị viện tự giải tán. Chậm nhất là một tháng sau cuộc bầu cử, Ban thường vụ  phải họp Nghị viện nhân dân mới. Trong khi có chiến tranh mà nghị viện hết hạn thì Nghị viện  hoặc Ban thường vụ có quyền gia hạn thêm một thời gian  không nhất định. Nhưng chậm nhất là sáu tháng sau khi  chiến tranh kết liễu thì phải bầu lại Nghị viện. Điều thứ 36 Khi Nghị viện không họp, Ban thường vụ có quyền: a) Biểu quyết những dự án sắc luật của Chính phủ. Những  sắc luật đó phải đem trình Nghị viện vào phiên họp gần  nhất để Nghị viện ưng chuẩn hoặc phế bỏ. b) Triệu tập Nghị viện nhân dân. c) Kiểm soát và phê bình Chính phủ. Điều thứ 37 Phải có quá nửa tổng số nhân viên bỏ phiếu thuận, những  nghị quyết của Ban thường vụ mới có giá trị. Điều thứ 38 Khi Nghị viện không họp được, Ban thường vụ cùng với  Chính phủ có quyền quyết định tuyên chiến hay đình chiến. Điều thứ 39 Đầu mỗi khoá họp, sau khi Ban thường vụ báo cáo công  việc, vấn đề bỏ phiếu tín nhiệm Ban thường vụ có thể nêu  ra, nếu có một phần tư tổng số nghị viên yêu cầu. Toàn  Ban thường vụ phải từ chức nếu không được tín nhiệm . Nhân viên Ban thường vụ cũ có thể được bầu lại. Điều thứ 40 Nếu chưa được Nghị viện nhân dân đồng ý hay trong lúc  Nghị viện không họp mà chưa được Ban thường vụ đồng ý  thì Chính phủ không được bắt giam và xét xử những nghị  viên. Nghị viên không bị truy tố vì lời nói hay biểu quyết trong  Nghị viện. Trong trường hợp phạm pháp quả tang, Chính phủ có thể  bắt giam nghị viên ngay nhưng chậm nhất là 24 giờ phải  thông tri cho Ban thường vụ. Ban thường vụ hoặc Nghị  viện sẽ định đoạt. Khi một nghị viên mất quyền ứng cử thì đồng thời mất cả  tư cách nghị viên. Điều thứ 41 Nghị viện phải xét vấn đề bãi miễn một nghị viên khi nhận  được đề nghị của một phần tư tổng số cử tri tỉnh hay thành  phố đã bầu ra nghị viên đó. Nếu hai phần ba tổng số nghị  viên ưng thuận đề nghị bãi miễn thì nghị viên đó phải từ  chức. Điều thứ 42 Phụ cấp của các nghị viên sẽ do luật định. Chương 4: CHÍNH PHỦ Điều thứ 43 Cơ quan hành chính cao nhất của toàn quốc là Chính phủ  Việt Nam dân chủ cộng hoà. Điều thứ 44 Chính phủ gồm có Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng  hoà, Phó chủ tịch và Nội các. Nội các có Thủ tướng, các Bộ trưởng, Thứ trưởng. Có thể  có Phó Thủ tướng. Điều thứ 45 Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà chọn trong Nghị  viện nhân dân và phải được hai phần ba tổng số nghị viện  bỏ phiếu thuận. Nếu bỏ phiếu lần đầu mà không đủ số phiếu ấy, thì lần thứ  nhì sẽ theo đa số tương đối. Chủ tịch nước Việt Nam được bầu trong thời hạn 5 năm và  có thể được bầu lại. Trong vòng một tháng trước khi hết nhiệm kỳ của Chủ tịch , Ban thường vụ phải triệu tập Nghị viện để bầu Chủ tịch  mới. Điều thứ 46 Phó chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà chọn trong  nhân dân và bầu theo lệ thường. Nhiệm kỳ của Phó chủ tịch theo nhiệm kỳ của Nghị viện. Phó chủ tịch giúp đỡ Chủ tịch. Khi Chủ tịch từ trần hay từ chức thì Phó chủ tịch tạm quyền  Chủ tịch. Chậm nhất là hai tháng phải bầu Chủ tịch mới. Điều thứ 47 Chủ tịch nước Việt Nam chọn Thủ tướng trong Nghị viện và  đưa ra Nghị viện biểu quyết. Nếu được Nghị viện tín nhiệm , Thủ tướng chọn các Bộ trưởng trong Nghị viện và đưa ra  Nghị viện biểu quyết toàn thể danh sách. Thứ trưởng có  thể chọn ngoài Nghị viện và do Thủ tướng đề cử ra Hội  đồng Chính phủ duyệt y. Nhân viên Ban thường vụ Nghị viện không được tham dự  vào Chính phủ. Điều thứ 48 Nếu khuyết Bộ trưởng nào thì Thủ tướng thoả thuận với  Ban thường vụ để chỉ định ngay người tạm thay cho đến  khi Nghị viện họp và chuẩn y. Điều thứ 49 Quyền hạn của Chủ tịch nước Việt Nam dân chủ cộng hoà: a) Thay mặt cho nước. b) Giữ quyền Tổng chỉ huy quân đội toàn quốc, chỉ định  hoặc cách chức các tướng soái trong lục quân, hải quân,  không quân. c) Ký sắc lệnh bổ nhiệm Thủ tướng, nhân viên Nội các và  nhân viên cao cấp thuộc các cơ quan Chính phủ. d) Chủ toạ Hội đồng Chính phủ. đ) Ban bố các đạo luật đã được Nghị viện quyết nghị. e) Thưởng huy chương và các bằng cấp danh dự. g) Đặc xá. h) Ký hiệp ước với các nước. i) Phái đại biểu Việt Nam đến nước ngoài và tiếp nhận đại biểu ngoại giao của các nước. k) Tuyên chiến hay đình chiến theo như Điều 38 đã định. Điều thứ 50 Chủ tịch nước Việt Nam không phải chịu một trách nhiệm nào, trừ khi phạm tội phản quốc. Điều thứ 51 Mỗi khi truy tố Chủ tịch, Phó chủ tịch hay một nhân viên Nội  các về tội phản quốc, Nghị viện sẽ lập một Toà án đặc biệt  để xét xử. Việc bắt bớ và truy tố trước Toà án một nhân viên Nội các  về thường tội phải có sự ưng chuẩn của Hội đồng Chính  phủ. Điều thứ 52 Quyền hạn của Chính phủ: a) Thi hành các đạo luật và quyết nghị của Nghị viện. b) Đề nghị những dự án luật ra trước Nghị viện. c) Đề nghị những dự án sắc luật ra trước Ban thường vụ,  trong lúc Nghị viện không họp mà gặp trường hợp đặc biệt. d) Bãi bỏ những mệnh lệnh và nghị quyết của cơ quan cấp  dưới, nếu cần. đ) Bổ nhiệm hoặc cách chức các nhân viên trong các cơ  quan hành chính hoặc chuyên môn. e) Thi hành luật động viên và mọi phương sách cần thiết để  giữ gìn đất nước. g) Lập dự án ngân sách hàng năm. Điều thứ 53 Mỗi Sắc lệnh của Chính phủ phải có chứ ký của Chủ tịch  nước Việt Nam và tuỳ theo quyền hạn các Bộ, phải có một  hay nhiều vị Bộ trưởng tiếp ký. Các vị Bộ trưởng ấy phải  chịu trách nhiệm trước Nghị viện. Điều thứ 54 Bộ trưởng nào không được Nghị viên tín nhiệm thì phải từ  chức. Toàn thể Nội các không phải chịu liên đới trách nhiệm về  hành vi một Bộ trưởng. Thủ tướng phải chịu trách nhiệm về con đường chính trị  của Nội các. Nhưng Nghị viện chỉ có thể biểu quyết về  vấn  đề tín nhiệm khi Thủ tướng, Ban thường vụ hoặc một phần  tư tổng số Nghị viện nêu vấn đề ấy ra. Trong hạn 24 giờ sau khi Nghị viện biểu quyết không tín  nhiệm Nội các thì Chủ tịch nước Việt Nam có quyền đưa  vấn đề tín nhiệm ra Nghị viện thảo luận lại. Cuộc thảo luận  lần thứ hai phải cách cuộc thảo luận lần thứ nhất là 48 giờ.  Sau cuộc biểu quyết này, Nội các mất tín nhiệm phải từ  chức. Điều thứ 55 Các Bộ trưởng phải trả lời bằng thư từ hoặc bằng lời nói  những điều chất vấn của Nghị viện hoặc của Ban thường  vụ. Kỳ hạn trả lời chậm nhất là 10 ngày sau khi nhận được  thư chất vấn. Điều thứ 56 Khi Nghị viện hết hạn hoặc tự giải tán, Nội các giữ chức  quyền cho đến khi họp Nghị viện mới. Chương 5: HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN VÀ UỶ BAN HÀNH CHÍNH Điều thứ 57 Nước Việt Nam về phương diện hành chính gồm có ba bộ:  Bắc, Trung, Nam. Mỗi bộ chia thành tỉnh, mỗi tỉnh chia  thành huyện, mỗi huyện chia thành xã. Điều thứ 58 Ở tỉnh, thành phố, thị xã và xã có Hội đồng nhân dân do  đầu phiếu phổ thông và trực tiếp bầu ra. Hội đồng nhân dân tỉnh, thành phố, thị xã hay xã cử ra Uỷ  ban hành chính. Ở bộ và huyện, chỉ có Uỷ ban hành chính. Uỷ ban hành  chính bộ do Hội đồng các tỉnh và thành phố bầu ra. Uỷ ban  hành chính huyện do Hội đồng các xã bầu ra. Điều thứ 59 Hội đồng nhân dân quyết nghị về những vấn đề thuộc địa  phương mình. Những nghị quyết ấy không được trái với  chỉ thị của các cấp trên. Uỷ ban hành chính có trách nhiệm: a) Thi hành các mệnh lệnh của cấp trên. b) Thi hành các nghị quyết của Hội đồng nhân dân địa  phương mình sau khi được cấp trên chuẩn y. c) Chỉ huy công việc hành chính trong địa phương. Điều thứ 60 Uỷ ban hành chính chịu trách nhiệm đối với cấp trên và đối  với Hội đồng nhân dân địa phương mình. Điều thứ 61 Nhân viên Hội đồng nhân dân và Uỷ ban hành chính có thể  bị bãi miễn. Cách thức bãi miễn sẽ do luật định. Điều thứ 62 Một đạo luật sẽ định rõ những chi tiết tổ chức các Hội đồng  nhân dân và Uỷ ban hành chính. Chương 6: CƠ QUAN TƯ PHÁP Điều thứ 63 Cơ quan tư pháp của nước Việt Nam dân chủ cộng hoà gồm có: a) Toà án tối cao. b) Các toà án phúc thẩm. c) Các toà án đệ nhị cấp và sơ cấp. Điều thứ 64 Các viên thẩm phán đều do Chính phủ bổ nhiệm. Điều thứ 65 Trong khi xử việc hình thì phải có phụ thẩm nhân dân để  hoặc tham gia ý kiến nếu là việc tiểu hình, hoặc cùng quyết  định với thẩm phán nếu là việc đại hình. Điều thứ 66 Quốc dân thiểu số có quyền dùng tiếng nói của mình trước Toà án. Điều thứ 67 Các phiên toà án đều phải công khai, trừ những trường  hợp đặc biệt. Người bị cáo được quyền tự bào chữa lấy hoặc mượn luật  sư. Điều thứ 68 Cấm không được tra tấn, đánh đập, ngược đãi những bị  cáo và tội nhân. Điều thứ 69 Trong khi xét xử, các viên thẩm phán chỉ tuân theo pháp  luật, các cơ quan khác không được can thiệp. Chương 7: SỬA ĐỔI HIẾN PHÁP Điều thứ 70 Sửa đổi Hiến pháp phải theo cách thức sau đây: a) Do hai phần ba tổng số nghị viên yêu cầu. b) Nghị viện bầu ra một ban dự thảo những điều thay đổi. c) Những điều thay đổi khi đã được Nghị viện ưng chuẩn  thì phải đưa ra toàn dân phúc quyết.