Giai Nhân – Đỗ Phủ *Chỉ thấy người nay cười, nào ai thấy người xưa khóc*

THÁNG SÁU 6, 2012BACHPHONG119

杜甫 

佳人 

絕代有佳人， 幽居在空谷； 
自云良家子， 零落依草木。 
關中昔喪亂， 兄弟遭殺戮； 
官高何足論？ 不得收骨肉。 
世情惡衰歇， 萬事隨轉燭。 
夫婿輕薄兒， 新人美如玉。 
合昏尚知時， 鴛鴦不獨宿； 
但見新人笑， 那聞舊人哭？ 
在山泉水清， 出山泉水濁。 
侍婢賣珠迴， 牽蘿補茅屋。 
摘花不插髮， 采柏動盈掬。 
天寒翠袖薄， 日暮倚修竹。 

Giai nhân 

Tuyệt đại hữu giai nhân 
U cư tại không cốc 
Tự vân lương gia tử 
Linh lạc y thảo mộc 
Quan Trung tích táng loạn 
Huynh đệ tao sát lục 
Quan cao hà túc luận 
Bất đắc thu cốt nhục 
Thế tình ố suy yết 
Vạn sự tùy chuyển chúc 
Phu tế khinh bạc nhi 
Tân nhân mỹ như ngọc 
Hợp hôn thướng tri thời 
Uyên ương bất độc túc 
Ðản kiến tân nhân tiếu 
Ná văn cựu nhân khốc 
Tại sơn tuyền thủy thanh 
Xuất sơn tuyền thủy trọc 
Thị tỳ mãi châu hồi 
Khiên la bổ mao ốc 
Trích hoa bất sáp phát 
Thái bách động doanh cúc 
Thiên hàn thúy tụ bạc 
Nhật mộ ỷ tu trúc 

—Dịch Nghĩa— 

Có người con gái đẹp tuyệt trần, 
Sống âm thầm trong núi non vắng vẻ. 
Nàng kể lể vốn con nhà đàng hoàng, 
Mà nay phiêu dạt cùng với cỏ cây. 
Vào buổi Quan Trung loạn lạc xa xưa, 
Anh em đều bị sát hại . 
Quan quyền cao sang mà kể làm gì, 
Chết chẳng nhặt nhạnh được thịt xương . 
Tình đời vốn rẻ rúng, ghét bỏ sự suy vi . 
Muôn việc tùy cho ngọn đèn nhấp nháy . 
Anh chồng là phường bạc bẽo, 
Ðem về người mới xinh như ngọc . 
Cây hợp hôn còn biết nở đúng lúc, 
Chim uyên ương không sống đơn độc . 
Chỉ thấy nụ cười của người mới, 
Mà không nghe tiếng khóc của người cũ . 
Ở trong núi, nước suối được trong sạch, 
Ra khỏi núi, nước suối bị vẫn đục . 
Người hầu gái đi bán ngọc trở về, 
Bứt dây dại che chắn cho mái tranh . 
Ngắt đóa hoa mà không cài lên tóc, 
Hái lá bách vốc đầy một bụm tay . 
Trời buốt giá,tay áo màu xanh mong manh, 
Chiều chiều đứng tựa khóm trúc dài . 

— Bản dịch của Trần Trọng Kim — 

Người đẹp 

Một trang quốc sắc tuyệt đời 
Náu thân hiu quạnh ở nơi hang cùng 
Kể rằng con cái nhà tông 
Sa cơ phải lạc loài cùng cỏ cây 
Quan trung loạn lạc những ngày 
Anh em bị hại bởi tay hung tàn 
Kể chi hiển trật cao quan 
Thảm thay đến nổi xương tàn không thu 
Tình đời suy có ai phù 
Việc đời chi khác đèn cù xoay quanh 
Lang quân cũng thói bạc tình 
Coi người mới đẹp như hình tiên sa 
Biết thời kia dạ hợp hoa 
Cặp uyên ương nọ thường là ngủ đôi 
Chỉ trông người mới vui cười 
Nghe đau tiếng khóc của ai cô phòng 
Suối còn trong núi suối trong 
Suối ra khỏi núi, suối trông đục ngàu 
Sai tì đi bán hạt châu 
Lều tranh rác nát phải khâu dây lài 
Ngắt hoa mái tóc không cài 
Vốc đầy lá Bách, hái hoài không thôi 
Lạnh lùng tay áo mỏng tơi 
Trời hôm dựa khóm trúc dài thẩn thơ. 

— Bản dịch của Nam Trân — 

Có con người đẹp tuyệt vời, 
Nương cây nấp cỏ ở nơi hang cùng. 
Rằng: “Xưa con gái nhà dòng, 
Lạc loài từ buổi Quan Trung gặp nàn. 
Anh em đều chịu chết oan, 
Xương rơi, thịt nát, kể quan làm gì? 
Tình đời ghét yếu, chán suy, 
Việc đời muôn đổi khác chi bóng đèn! 
Ông chồng gan dạ bạc đen, 
Mà cô vợ mới như tiên non Bồng! 
Hợp hoan hoa cũng đèo bòng, 
Uyên ương chim cũng đậu chung cành dài, 
Chỉ nghe vợ mới nô cười, 
Khóc than vợ cũ sụt sùi uổng công. 
Suối còn ở núi thì trong, 
Suối ra khỏi núi vừa xong, đục rồi. 
Con hầu đi bán ngọc trai, 
Trở về dứt lá dọi ngoài mái tranh. 
Bứt hoa chẳng dắt tóc xanh, 
Ngắt bòn quả trắc để dành đầy tay, 
Trời chiều vạt lụa mỏng bay, 
Lạnh lùng đứng tựa gốc cây tre dài”. 

— Bản dịch của Tương Như (Nam Trân bản 2) — 

Người đẹp nhất trần gian, 
Náu mình nơi hang hốc, 
Rằng thiếp vốn con nhà, 
Lạc loài nơi sim móc. 
Quan Trung thuở giặc tràn, 
Anh em bị giết chóc. 
Quyền quí nói mà chi, 
Thịt xương đành bỏ mục. 
Thói đời ghét vận suy, 
Đời chao như ngọn đuốc. 
Ông chồng bạc như vôi, 
Vợ mới đẹp như ngọc. 
Uyên ương đậu có đôi, 
Hợp hoan biết nhớ lúc, 
Chỉ thấy người mới cười, 
Nào nghe người cũ khóc. 
Ở núi, nước khe trong, 
Khỏi núi, nước khe đục. 
Hầu gái bán ngọc về, 
Bứt dây chèn mái nóc, 
Hái hoa chẳng cài đầu, 
Nhặt quả cho đầy vốc. 
Trời rét áo phong phanh, 
Chiều hôm tựa khóm trúc. 

(1) Nơi nhà Tần đóng đô. Đây chỉ Trường An, Kinh đô nhà Đường, năm 755 bị An Lộc Sơn đánh phá. 
(2) Vì đói, ăn quả bách thay cơm. 

—Bản dịch của Nguyễn Phước Hậu— 

Cô gái đẹp tuyệt trần 
Trong núi sống âm thầm 
Lạc loài cùng cây cỏ 
Vốn con nhà xuất thân. 
Xưa Quan Trung loạn lạc 
Anh em chết thảm thương 
Cả quan cao hiển đạt 
Thây không vẹn thịt xương. 
Đời suy sụp ai phù 
Muôn việc tựa đèn cù 
Anh chồng phường bạc bẻo 
Vợ mới ngọc vừa thu . 
Hợp hôn cũng theo thời 
Uyên ương không đơn độc 
Thấy người mới tươi cười 
Không nghe người cũ khóc . 
Trong núi suối xanh lơ 
Khỏi núi, nước đục mờ. 
Hầu gái đi bán ngọc 
Sửa mái tranh xác xơ. 
Ngắt hoa không cài tóc 
Áo mỏng lạnh buốt tay 
Hái lá đầy bụm vốc 
Chiều tựa trúc thở dài. 

— Bản dịch của NguyễnTâmHàn — 

Giai nhân 
* 
Người tiên dáng vẻ trang đài 
Âm thầm nét ngọc giữa nơi núi rừng 
Vốn nhà khá giả … 
bỗng dưng 
Cuộc đời trôi giạt đến vùng cỏ cây 
Quan Trung buổi loạn trước đây 
Anh em yểu thác, phận nầy long đong 
Quan quyền chi … tủi cho lòng 
Chết nằm thịt rữa, người không đoái hoài 
Tình đời bạc bẽo như vôi 
Thân giờ đốm lửa giữa trời phong ba 
Đường tình cũng lắm xót xa 
Chồng thương người mới nõn nà xinh tươi 
Hợp hôn hoa nở cùng thời 
Chim uyên ương cũng có đôi xum vầy 
Tiếng cười hạnh phúc mê say 
Chẳng nghe tiếng nấc phận này cô đơn 
Suối trong lúc chẩy từ nguồn 
Qua vùng núi biếc nước tuôn đục ngầu 
Bán ngọc về, bé gái hầu 
Ôm theo lá dại vá đầu mái tranh 
Ngắt hoa… 
ngơ ngẩn… 
vô tình 
Bứt hoài lá Bách quanh mình chẳng thôi 
Trời trở lạnh 
nắng chiều phai 
Áo xanh tựa trúc trông vời xa xăm 
* 

— Bản dịch của Phụng Hà — 

Người đâu nhan sắc tuyệt trần , 
Tím nơi hoang văng, nương mình non sâu . 
Rằng, xưa danh giá như ai , 
Sa cơ, nay phải cỏ cây bạn cùng . 
Quan Trung loạn lạc hãi hùng , 
Anh em táng mạng để nàng một thân . 
Nào đâu hiển quý cao sang , 
Đồng hoang gò thẳm xương tàn còn chi . 
Thói thường người ghét kẻ suy , 
Giòng đời chao đảo khác chi đèn lồng . 
Phu quân vốn kẻ hai lòng , 
Tình nhân mặt ngọc đèo bòng mê si . 
Hoa hợp hôn nở đúng thì , 
Đôi uyên ương, chẳng mấy khi tách rời . 
Trông tình nhân mới vui cười , 
Nào hay người cũ sụt sùi đêm thâu . 
Suối còn trong núi trắng phau , 
Nước ra khỏi núi đục ngầu thảm thê . 
Thị tì bán hạt châu về , 
Lều tranh dặm vá tứ bề dây khâu . 
Ngắt hoa chẳng muốn cài đầu , 
Trái rừng nàng hái cũng đầy vốc tay . 
Chiều đông áo mỏng, gió may , 
Tựa bên khóm trúc chẳng khuây mối sầu . 

—Bản dịch của Anh-Nguyên— 

Có người nữ đẹp tuyệt vời, 
Náu nương hang trống làm nơi qua ngày. 
Gia đình nền nếp xưa nay, 
Lạc loài nên phải cỏ cây vui cùng. 
Khi xưa loạn đến Quan-Trung, 
Anh em gặp nạn đều cùng chết oan. 
Quan trên, sao thể kêu van, 
Không thâu được cả xương tan thịt rời. 
Thói đời ghét kẻ hết thời, 
Đều theo ngọn đuốc làm nơi hướng về. 
Nên chàng bạc bẽo bỏ bê, 
Tấm thân ngà ngọc mới về chưa quen. 
Cỏ trinh nữ biết ngày đêm, 
Chim ương chẳng ngủ, suốt đêm ngóng chồng. 
Chỉ hay gái mới cười không, 
Đâu nghe vợ cũ khóc trong khuê phòng! 
Ở nơi khe núi, suối trong, 
Ra ngoài, suối đục, ấy lòng người ta. 
Gái hầu bán ngọc chợ xa, 
Mang về bó cỏ dặm nhà vách tranh. 
Ngắt hoa, gắn tóc chẳng đành, 
Nhiều lần hái bách, trung thành với ai! 
Lạnh trời áo mỏng rách vai, 
Chiều chiều tựa trúc thở dài xót thân!… 

— Bản dịch của Viên Thu — 

Núi vắng âm thầm ẩn một thân. 
Nàng thật vốn con nhà thế phiệt, 
Mà nay dạt tựa cỏ lau ngàn. 

Quang trung ngày ấy còn liêu loạn, 
Huynh đệ đều cùng bỏ mạng oan. 
Quan chức cao sang nào đáng kể, 
Chết không nhặt được nắm xương tàn. 

Tình đời khinh miệt kẻ sa cơ, 
Mọi việc buồn như nến tỏ mờ. 
Chồng lại vốn là phường bạc bẽo, 
Rước về người ngọc đẹp như mơ. 

Nở hoa dạ hợp, đêm còn nhớ 
Rẻ bóng uyên ương, dạ chẳng ngờ. 
Chỉ thấy ai nay cười hớn hở, 
Nào nghe người cũ khóc bơ vơ. 

Trong non, suối hãy còn trong sạch, 
Ra núi, nước thôi đã đục nhờ. 
Hầu gái bán châu về lảng đảng, 
Nhặt bìm dặm mái cỏ hoang sơ. 

Hoa hái chẳng cài vầng tóc lệch, 
Tay đầy lá bách vốc thờ ơ . 
Trời hàn cánh áo xanh xao mỏng, 
Tựa trúc chiều, ai đứng ngần ngơ.