29 tháng 1, 2017
NGUYỄN TRẦN BẠT Phân tích VỀ VẤN ĐỀ THAM NHŨNG (Tiếp phần 1)
2. Tham nhũng vật chất và tham nhũng tinh thần
Bộ mặt dễ nhận biết của tham nhũng là tham nhũng vật chất. Tuy nhiên, ngày nay tham nhũng vật chất không còn hạn chế trong lớp người có quyền lực mà còn lan rộng ra trong mọi tầng lớp dân cư trong xã hội, kể cả lớp người trước đây không thể tham gia vào hoạt động này như thầy giáo, thầy thuốc... Người thầy đáng kính ngày nay có thể tham nhũng bằng cách thức chẳng khác bao nhiêu cách thức của một tên lâu la đòi tiền mãi lộ mỗi khi có học sinh qua "cửa". Một thầy thuốc "như mẹ hiền" thì dùng cách bắt chẹt con bệnh. Tại rất nhiều quốc gia đang phát triển, một bộ phận đáng kể dân chúng, trong đó có nhiều nhân vật đáng kính, chi dùng số tiền gấp hàng chục lần tiền lương, nguồn thu nhập hợp pháp của họ. Nói cách khác, tham nhũng vật chất đã trở thành nguồn sống chủ yếu của họ. Tham nhũng vật chất trở nên trầm trọng, nguy hại và khủng khiếp hơn nhiều khi nó mang tính chuyên nghiệp và trở thành lối sống của một tầng lớp dân cư có địa vị quan trọng trong xã hội
Tuy nhiên, tham nhũng vật chất chỉ là bề nổi, là dạng thông thường của tham nhũng. Chúng ta sẽ phạm phải sai lầm là đơn giản hóa vấn đề hay nói khác đi, không nhìn thấy phần chìm của tảng băng tham nhũng, nếu không chỉ ra hình thức tham nhũng giấu mặt khác đang lộng hành trong xã hội hiện đại. Xã hội càng phát triển thì hiện tượng tham nhũng ngày càng tinh vi với nhiều biến thái và sắc thái mới. Khi đói, người coi kho có thể tham nhũng bằng cách ăn cắp bánh mì, tức tham nhũng để tồn tại. khi không đói nữa anh ta có thể tham nhũng để có tiền mua sắm những hàng hóa cao cấp, xa hoa, tức tham nhũng để có tiện nghi sống . Cao hơn nữa, một số người chuyển sang tham nhũng lẽ phải . Đó chính là tham nhũng tinh thần, bộ mặt thứ hai của tham nhũng, mà như trên đã nói , mức độ trầm trọng và mối nguy hại gây ra cho xã hội còn khủng khiếp hơn nhiều. Điều nguy hiểm là ở chỗ tham nhũng tinh thần dường như không bị lên án, không bị trừng trị và nhiều khi chính thủ phạm cũng không ngờ rằng mình phạm tội. Vì thế, chúng ta có thể khảng định rằng tham nhũng tinh thần là biểu hiện cao nhất, tinh vi nhất và cũng nguy hiểm nhất của tham nhũng. Nếu như chống tham nhũng vật chất có mục đích là làm trong sạch đời sống xã hội thì chống tham nhũng tinh thần có nhiệm vụ là chống lại sự rủi ro đối với sự phát triển của nhân loại
Tham nhũng tinh thần thường được che đậy, ẩn dấu dưới ba hình thức phổ biến sau :
- Tham nhũng quyền lực : Có thể kể ra ba mức độ khác nhau của tham nhũng quyền lực
+Thứ nhất, lạm dụng và vận dụng một cách sai trái các quyền hợp pháp mà xã hội trao cho
+ Thứ hai, chế ra các hình thức để mở rộng quyền lực nhằm thỏa mãn những lợi ích không hợp pháp và
+ Thứ ba, lợi dụng quyền lực để thỏa mãn khát vọng về quyền lực nhằm duy trì quyền lực đã tham nhũng được hoặc mưu cầu cương vị quyền lực cao hơn
Điển hình cho hình thức tham nhũng quyền lực là hiện tượng nhiều cá nhân không xứng đáng, không đủ phẩm chất nhưng lại chiếm giữ những cương vị nhiều khi rất quan trọng trong bộ máy nhà nước. Câu nói trong dân gian "tham quyền cố vị"chính là muốn nói đến loại tham nhũng này. Trong bức tranh chung về tham nhũng người ta sẽ thấy tham nhũng quyền lực là yếu tố mở đầu để tham nhũng phát triển lên quy mô lớn hơn. Nhiều nhà cải cách xã hội nỗ lực chống tham nhũng nhưng do không nhìn rõ và không ngăn chặn được hiện tượng tham nhũng quyền lực nên thường bị thất bại.
- Độc quyền tư duy : Tương tự như sự độc quyền và đặc quyền trong tham nhũng vật chất, độc quyền tư duy là sự tước đoạt quyền tư duy của dân chúng, coi họ là những người thấp kém không có địa vị đáng kể trong xã hội. Chế độ kinh tế bao cấp, trong đó người dân sống trong sự bao cấp vật chất và tinh thần, nhất cử nhất động đều phải thỉnh thị ý kiến chỉ đạo của cấp trên là một ví dụ như thế. Hậu quả là toàn xã hội rơi vào tình trang trì trệ. Ngày nay, khi đã chuyển sang kinh tế thị trường, tình trạng độc quyền tư duy vẫn còn để lại những di chứng trầm trọng cho xã hội mà hầu hết chúng ta chưa ý thức được hết mức độ tai hại. Rất nhiều người, kể cả những trí thức hàng đầu, vẫn tiếp tục sống yên ổn trong sự bao cấp tinh thần, cho rằng tư duy về những vấn đề "quốc gia đại sự"là độc quyền của cấp trên, còn nhân dân thì cứ thực hiện theo mệnh lệnh
Về bản chất, độc quyền tư duy tước mất khả năng và quyền tư duy sáng tạo của quần chúng và tư duy trở thành độc quyền của một nhóm người. Khi đó, khoa học sẽ mất đi giá trị chân chính, cuộc sống sẽ đơn điệu và nguy hiểm, nhân dân không còn là người chủ xã hội, những người không chỉ có khả năng mà còn có quyền tư duy và đóng góp trí tuệ cho công cuộc xây dựng và kiến tạo cuộc sống mới. Độc quyền tư duy là sự níu kéo quá khứ, cản trở sự phát triển của lịch sử
- Độc chiếm lẽ phải : Đời sống tinh thần của nhân loại không chỉ bị nghèo nàn bởi sự độc quyền tư duy mà còn bị vẩn đục méo mó bởi nạn độc chiếm lẽ phải . Độc chiếm lẽ phải là biến những lí thuyết mà mình phát hiện, biến những tín điều mà mình nghĩ ra thành "chân lí"của toàn nhân loại. Nhiều người trong giới được gọi là "trí thức", là những "nhà lí luận" hay "nhà khoa học" , thường tự coi mình là biểu hiện của lẽ phải. Họ mặc nhiên coi những điều họ nghĩ, họ nói, họ làm là đúng và áp đặt "lẽ phải" của họ cho toàn xã hội. Đó là biểu hiện cao nhất và cũng là nguy hiểm nhất của tham nhũng tinh thần. Độc chiếm lẽ phải làm nghèo nàn đời sống tinh thần của nhân loại. Nó xóa bỏ những xu hướng tự nhiên cần thiết cho một môi trường tinh thần lành mạnh và tiến bộ. Nó chính là hiện tượng đúng nhất để lấy làm ví dụ cho tính từ "phản động".
Để chống lại thói độc quyền lẽ phải trước tiên cần nâng cao nhận thức của nhân dân. Mỗi chúng ta, đặc biệt là những nhà chính trị, những nhà khoa học, cần phải có ý thức trách nhiệm cao hơn đối với vận mệnh nhân loại. Chúng ta không nên và không được phép đưa ra các dự báo viển vông, không nên khuyến dụ con người đi theo các cuộc phiêu lưu vô trách nhiệm. Lịch sử cho thấy nhân loại đã phải trải qua những kinh nghiệm đau xót khi bằng thói tham nhũng lẽ phải người ta biến mình thành chúa, thành thánh, thực chất là thành kẻ độc quyền và độc tài về mặt chân lí, khi hàng triệu con người bị biến thành vật thí nghiệm cho những ý tưởng cá nhân. Hai bộ mặt của tham nhũng có mối quan hệ gắn bó với nhau, chúng hỗ trợ và che chở lẫn nhau. Tham nhũng tinh thần là cơ cấu bảo trợ về chính trị cho tham nhũng vật chất, còn tham nhũng vật chất làm ô nhiễm đời sống tinh thần của toàn xã hội tạo điều kiện cho tham nhũng tinh thần phát triển.
2. Tham nhũng vật chất và tham nhũng tinh thần
Bộ mặt dễ nhận biết của tham nhũng là tham nhũng vật chất. Tuy nhiên, ngày nay tham nhũng vật chất không còn hạn chế trong lớp người có quyền lực mà còn lan rộng ra trong mọi tầng lớp dân cư trong xã hội, kể cả lớp người trước đây không thể tham gia vào hoạt động này như thầy giáo, thầy thuốc... Người thầy đáng kính ngày nay có thể tham nhũng bằng cách thức chẳng khác bao nhiêu cách thức của một tên lâu la đòi tiền mãi lộ mỗi khi có học sinh qua "cửa". Một thầy thuốc "như mẹ hiền" thì dùng cách bắt chẹt con bệnh. Tại rất nhiều quốc gia đang phát triển, một bộ phận đáng kể dân chúng, trong đó có nhiều nhân vật đáng kính, chi dùng số tiền gấp hàng chục lần tiền lương, nguồn thu nhập hợp pháp của họ. Nói cách khác, tham nhũng vật chất đã trở thành nguồn sống chủ yếu của họ. Tham nhũng vật chất trở nên trầm trọng, nguy hại và khủng khiếp hơn nhiều khi nó mang tính chuyên nghiệp và trở thành lối sống của một tầng lớp dân cư có địa vị quan trọng trong xã hội
Tuy nhiên, tham nhũng vật chất chỉ là bề nổi, là dạng thông thường của tham nhũng. Chúng ta sẽ phạm phải sai lầm là đơn giản hóa vấn đề hay nói khác đi, không nhìn thấy phần chìm của tảng băng tham nhũng, nếu không chỉ ra hình thức tham nhũng giấu mặt khác đang lộng hành trong xã hội hiện đại. Xã hội càng phát triển thì hiện tượng tham nhũng ngày càng tinh vi với nhiều biến thái và sắc thái mới. Khi đói, người coi kho có thể tham nhũng bằng cách ăn cắp bánh mì, tức tham nhũng để tồn tại. khi không đói nữa anh ta có thể tham nhũng để có tiền mua sắm những hàng hóa cao cấp, xa hoa, tức tham nhũng để có tiện nghi sống . Cao hơn nữa, một số người chuyển sang tham nhũng lẽ phải . Đó chính là tham nhũng tinh thần, bộ mặt thứ hai của tham nhũng, mà như trên đã nói , mức độ trầm trọng và mối nguy hại gây ra cho xã hội còn khủng khiếp hơn nhiều. Điều nguy hiểm là ở chỗ tham nhũng tinh thần dường như không bị lên án, không bị trừng trị và nhiều khi chính thủ phạm cũng không ngờ rằng mình phạm tội. Vì thế, chúng ta có thể khảng định rằng tham nhũng tinh thần là biểu hiện cao nhất, tinh vi nhất và cũng nguy hiểm nhất của tham nhũng. Nếu như chống tham nhũng vật chất có mục đích là làm trong sạch đời sống xã hội thì chống tham nhũng tinh thần có nhiệm vụ là chống lại sự rủi ro đối với sự phát triển của nhân loại
Tham nhũng tinh thần thường được che đậy, ẩn dấu dưới ba hình thức phổ biến sau :
- Tham nhũng quyền lực : Có thể kể ra ba mức độ khác nhau của tham nhũng quyền lực
+Thứ nhất, lạm dụng và vận dụng một cách sai trái các quyền hợp pháp mà xã hội trao cho
+ Thứ hai, chế ra các hình thức để mở rộng quyền lực nhằm thỏa mãn những lợi ích không hợp pháp và
+ Thứ ba, lợi dụng quyền lực để thỏa mãn khát vọng về quyền lực nhằm duy trì quyền lực đã tham nhũng được hoặc mưu cầu cương vị quyền lực cao hơn
Điển hình cho hình thức tham nhũng quyền lực là hiện tượng nhiều cá nhân không xứng đáng, không đủ phẩm chất nhưng lại chiếm giữ những cương vị nhiều khi rất quan trọng trong bộ máy nhà nước. Câu nói trong dân gian "tham quyền cố vị"chính là muốn nói đến loại tham nhũng này. Trong bức tranh chung về tham nhũng người ta sẽ thấy tham nhũng quyền lực là yếu tố mở đầu để tham nhũng phát triển lên quy mô lớn hơn. Nhiều nhà cải cách xã hội nỗ lực chống tham nhũng nhưng do không nhìn rõ và không ngăn chặn được hiện tượng tham nhũng quyền lực nên thường bị thất bại.
- Độc quyền tư duy : Tương tự như sự độc quyền và đặc quyền trong tham nhũng vật chất, độc quyền tư duy là sự tước đoạt quyền tư duy của dân chúng, coi họ là những người thấp kém không có địa vị đáng kể trong xã hội. Chế độ kinh tế bao cấp, trong đó người dân sống trong sự bao cấp vật chất và tinh thần, nhất cử nhất động đều phải thỉnh thị ý kiến chỉ đạo của cấp trên là một ví dụ như thế. Hậu quả là toàn xã hội rơi vào tình trang trì trệ. Ngày nay, khi đã chuyển sang kinh tế thị trường, tình trạng độc quyền tư duy vẫn còn để lại những di chứng trầm trọng cho xã hội mà hầu hết chúng ta chưa ý thức được hết mức độ tai hại. Rất nhiều người, kể cả những trí thức hàng đầu, vẫn tiếp tục sống yên ổn trong sự bao cấp tinh thần, cho rằng tư duy về những vấn đề "quốc gia đại sự"là độc quyền của cấp trên, còn nhân dân thì cứ thực hiện theo mệnh lệnh
Về bản chất, độc quyền tư duy tước mất khả năng và quyền tư duy sáng tạo của quần chúng và tư duy trở thành độc quyền của một nhóm người. Khi đó, khoa học sẽ mất đi giá trị chân chính, cuộc sống sẽ đơn điệu và nguy hiểm, nhân dân không còn là người chủ xã hội, những người không chỉ có khả năng mà còn có quyền tư duy và đóng góp trí tuệ cho công cuộc xây dựng và kiến tạo cuộc sống mới. Độc quyền tư duy là sự níu kéo quá khứ, cản trở sự phát triển của lịch sử
- Độc chiếm lẽ phải : Đời sống tinh thần của nhân loại không chỉ bị nghèo nàn bởi sự độc quyền tư duy mà còn bị vẩn đục méo mó bởi nạn độc chiếm lẽ phải . Độc chiếm lẽ phải là biến những lí thuyết mà mình phát hiện, biến những tín điều mà mình nghĩ ra thành "chân lí"của toàn nhân loại. Nhiều người trong giới được gọi là "trí thức", là những "nhà lí luận" hay "nhà khoa học" , thường tự coi mình là biểu hiện của lẽ phải. Họ mặc nhiên coi những điều họ nghĩ, họ nói, họ làm là đúng và áp đặt "lẽ phải" của họ cho toàn xã hội. Đó là biểu hiện cao nhất và cũng là nguy hiểm nhất của tham nhũng tinh thần. Độc chiếm lẽ phải làm nghèo nàn đời sống tinh thần của nhân loại. Nó xóa bỏ những xu hướng tự nhiên cần thiết cho một môi trường tinh thần lành mạnh và tiến bộ. Nó chính là hiện tượng đúng nhất để lấy làm ví dụ cho tính từ "phản động".
Để chống lại thói độc quyền lẽ phải trước tiên cần nâng cao nhận thức của nhân dân. Mỗi chúng ta, đặc biệt là những nhà chính trị, những nhà khoa học, cần phải có ý thức trách nhiệm cao hơn đối với vận mệnh nhân loại. Chúng ta không nên và không được phép đưa ra các dự báo viển vông, không nên khuyến dụ con người đi theo các cuộc phiêu lưu vô trách nhiệm. Lịch sử cho thấy nhân loại đã phải trải qua những kinh nghiệm đau xót khi bằng thói tham nhũng lẽ phải người ta biến mình thành chúa, thành thánh, thực chất là thành kẻ độc quyền và độc tài về mặt chân lí, khi hàng triệu con người bị biến thành vật thí nghiệm cho những ý tưởng cá nhân. Hai bộ mặt của tham nhũng có mối quan hệ gắn bó với nhau, chúng hỗ trợ và che chở lẫn nhau. Tham nhũng tinh thần là cơ cấu bảo trợ về chính trị cho tham nhũng vật chất, còn tham nhũng vật chất làm ô nhiễm đời sống tinh thần của toàn xã hội tạo điều kiện cho tham nhũng tinh thần phát triển.
Phó Chủ nhiệm văn phòng Chính phủ Lê Mạnh Hà, con trai nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh:
Nói về chuyện “con ông cháu cha”
Anh là con trai Đại tướng Lê Đức Anh, đang giữ cương vị Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ. Con trai nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng một người là Bí thư tỉnh Kiên Giang, một người là Trưởng ban Thanh niên trường học Trung ương Đoàn; Ông Trần Tuấn Anh - Bộ trưởng Bộ Công thương đương nhiệm là con trai nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương; ông Nguyễn Xuân Anh - Bí thư Đà Nẵng là con trai của nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Văn Chi; con trai của cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng là Vũ Quang Hải thì đã trở thành tâm điểm của dư luận năm vừa rồi… Và anh nghĩ ai trong số họ, đi lên bằng năng lực của mình, ai trong số họ, đi lên bằng con đường không chính danh, bằng sự nâng đỡ của gia đình?
21/01/2017 - Năm 2016, báo chí dồn sự chú ý vào Bộ Công thương, khi mà vụ án Trịnh Xuân Thanh và chuyện bổ nhiệm con trai của cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng khiến dư luận xã hội phẫn nộ. Đó là lý do, Chuyên đề An ninh thế giới Giữa tháng – Cuối tháng thực hiện cuộc trò chuyện với ông Lê Mạnh Hà, Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ và cũng là con trai của Đại tướng - nguyên Chủ tịch nước Lê Đức Anh về đề tài “con ông cháu cha” mà chính ông cũng là người trong cuộc theo một cách nào đó. Đây là cuộc trò chuyện thẳng thắn hiếm có từ một quan chức cấp cao dành cho báo chí...
Tôi có lúc “đơn độc” trong đấu tranh...
- Nhà báo Tô Lan Hương: Tôi đã đọc thêm về tiểu sử của anh trên Wikipedia trong lúc ngồi chờ anh đến. Wikipedia viết thế này: Đến năm 1997, khi anh 40 tuổi, anh mới chỉ là chuyên viên trong Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Mà năm 1997, ba anh - Chủ tịch nước Lê Đức Anh mới nghỉ hưu. Thật bất ngờ và thật thú vị...
- Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Lê Mạnh Hà: Thật ra Wikipedia có tí nhầm lẫn. Năm 1992, tôi đã là thiếu tá quân đội và ra quân, về giảng dạy ở Trường Hàng không Việt Nam. Năm 1996, tôi sang làm chuyên viên ở Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Năm 2001 tôi về TP HCM làm Phó Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư, từ đó mới chính thức “làm quan”.
- Tôi nghe nhiều lời đồn, là lúc còn nắm quyền, và kể cả sau khi nghỉ hưu, trở thành cố vấn của Trung ương Đảng, Chủ tịch nước Lê Đức Anh đã giúp đỡ, cất nhắc cho rất nhiều người lên những vị trí cao trong bộ máy. Nếu lời đồn đó đúng, tại sao con trai của ông đến lúc ngoài 40 tuổi, có bằng tiến sỹ viễn thông, vẫn chỉ là một chuyên viên bình thường cấp Bộ?
- Tôi không dám tham dự vào công việc của ba mình và cũng không có thông tin chính thức nên không nhận xét về công tác cán bộ mà ông tham gia. Với cá nhân tôi, tôi tin chắc chẳng có sự nâng đỡ nào dành cho tôi từ phía ông. Nhưng việc tôi được đi học, ví dụ như đi đào tạo tiến sỹ ở nước ngoài cũng có thể là chính sách ưu tiên cho con cán bộ lãnh đạo cao cấp. Cũng trong hoàn cảnh đó có thể người khác không được chọn, nhưng chúng tôi, những “con ông cháu cha”, thì được, đó cũng có thể tính là ưu ái.
- Ba anh có bao giờ đề nghị nâng đỡ anh trong sự nghiệp, và ngược lại, anh có bao giờ mở lời nhờ ông nâng đỡ mình?
- Chưa từng có!
- Vì sao?
- Không cầu danh, không cầu lợi. Đó là điểm tôi cho rằng ba con tôi rất giống nhau.Quan trọng là phải làm thật tốt, làm tốt nhất trên từng vị trí công tác. Khi làm tốt sẽ được nhìn nhận, được đặt ở vị trí cao hơn một cách thuyết phục và công bằng. Đối với mọi người trong gia đình tôi, chuyện lên đến chức này, chức kia không quan trọng.
- Thực lòng là không quan trọng sao? Tôi không tin một người đàn ông mà lại không có tham vọng quyền lực.
- Cô có thích đàn ông có quyền lực không?
- Dĩ nhiên là có!
- Dĩ nhiên tôi cũng thích quyền lực. Đó là lẽ đương nhiên, đó là bản năng tự nhiên của con người. Đến một con vật cũng luôn mong muốn trở thành con đầu đàn nữa là...
- Thế thì thật mâu thuẫn khi anh không tận dụng lợi thế từ gia đình và người cha quyền lực của mình…
- Mâu thuẫn gì đâu? Tôi chỉ đơn giản là muốn thành công bằng chính năng lực của mình. Trong tự nhiên, con sư tử luôn phải giành lấy vị trí đầu đàn bằng chính sức mạnh của mình. Thêm nữa, tôi không thể dùng thủ đoạn, thứ mà người ta dùng ngày càng nhiều hơn để đạt được vị trí nào đó. Hơn nữa, tôi cũng có định nghĩa khác về quyền lực. Mình thực sự có quyền lực khi là người làm tốt nhất, người giỏi nhất trong lĩnh vực của mình.
- Có nhiều người bất ngờ không khi biết anh không có nhiều quyền chức so với vị trí mà đáng lẽ anh có được khi là con trai Chủ tịch nước?
- Rất nhiều người ngạc nhiên. Cũng có rất nhiều nhà báo đã hỏi tôi như chị khi mà họ so sánh tôi với một số con cháu lãnh đạo.
- Dân gian mình có cụm từ 4C (con cháu các cụ), và càng ngày tôi càng nhận ra rằng người ta nói về cụm từ đó với nhiều định kiến và ác cảm hơn trước. Anh có bao giờ phải chịu những ánh nhìn ác cảm đó?
- Tôi đã quen với việc đó từ bé đến giờ. Không đâu xa, mới đây tôi nghe một đồng nghiệp của chị nói: “Tại ông Hà là con của ông Lê Đức Anh nên mới dám phát ngôn như thế”.
- Và…?
- Tôi rất giận và nói: “Tôi là tôi, là Lê Mạnh Hà, tôi nói và làm với tư cách của riêng mình. Tôi không sợ không phải vì là con ông nào”.
- Một người rất rõ về anh đã nhận xét về anh như thế này: “Lê Mạnh Hà là người không bao giờ biết sợ ai”...
- Nhiều người luôn nghĩ rằng, tôi không sợ ai, vì tôi cậy mình là con ông Lê Đức Anh. Chứ nếu không có ông Lê Đức Anh ở sau lưng, họ nghĩ tôi đã không dám thế. Nhưng tôi nghĩ, mình làm sai thì mình mới phải sợ. Chứ mình đúng thì mình cứ ngẩng cao đầu thôi, sao phải sợ hãi ai? Tôi tin tự thân mình, tôi đủ bản lĩnh để không phải sợ ai.
- Đó là lý do anh nổi tiếng với những phát ngôn và hành động thẳng thắn, kiên quyết, nổi tiếng với việc chống lại một số quyết định của cấp trên?
- Ngày xưa, lúc còn là Giám đốc Sở Bưu chính - Viễn thông (sau này là Sở Thông tin và Truyền thông) ở TP HCM, tôi là người đầu tiên lên tiếng và cũng là người phản đối quyết liệt cách thực hiện đề án tin học hóa cơ quan hành chính nhà nước (đề án112), đề án do Văn phòng Chính phủ, nơi tôi làm việc bây giờ, chủ trì triển khai. Tôi phản đối vì thấy nó sai, dựa theo khả năng phân tích, đánh giá của mình, nhưng có những người nghĩ tôi dám lên tiếng chỉ vì tôi là hậu duệ của ai đó.
Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông Lê Mạnh Hà từng làm cho Bộ nhức đầu một thời gian dài. Tôi đã phát hiện và yêu cầu xử phạt đối vài Đài VTC của Bộ khi Đài này phát trên 30 kênh truyền hình không có giấy phép, cấm phát hành trên địa bàn thành phố một trò chơi trực tuyến bạo lực của một doanh nghiệp của Bộ. Chúng tôi từng xử phạt những tờ báo Trung ương vì đưa tin vi phạm luật báo chí. Sau này, quy định thay đổi, Sở Thông tin và Truyền thông các tỉnh không còn được phạt các báo Trung ương nữa.
Nhưng tôi nghĩ thế này: Xe của Trung ương đi ở địa phương mà sai luật, công an địa phương không phạt thì ai phạt? Chúng tôi là đơn vị đầu tiên và rất kiên quyết phạt thẳng tay những trường hợp báo chí in bản đồ Việt Nam không có Trường Sa, Hoàng Sa. Lúc đó nhiều cơ quan báo chí phản đối ghê lắm và bộ cũng chưa đồng thuận cao. Nhờ mạnh tay như vậy mà giờ đây việc in bản đồ Việt Nam có Hoàng Sa, Trường Sa là việc đương nhiên, hầu như không đơn vị nào vi phạm.
Khi tôi còn là Phó chủ tịch TP HCM, vào năm 2013, tôi phát hiện ra chuyện lãnh đạo ở 4 doanh nghiệp công ích của thành phố nhận lương rất cao, có giám đốc nhận mức lương 2,6 tỷ đồng một năm - một mức lương vô cùng phi lý, báo chí gọi là vụ lương khủng. Những doanh nghiệp này còn tạo ra chênh lệch bất bình đẳng trong thu nhập của doanh nghiệp và còn ký hợp đồng lao động sai quy định. Khi tôi phát hiện ra, tôi đã đề nghị ngay lập tức xử lý sai phạm này.
Với sai phạm rõ ràng và dưới áp lực của dư luận, 8 lãnh đạo của 4 doanh nghiệp công ích này đã bị xử lý kỷ luật một cách nghiêm khắc nhất. Tuy nhiên, trong quá trình này đã có những cuộc họp rất căng thẳng của lãnh đạo thành phố. Tôi đã phải tự mình soạn thảo các báo cáo phục vụ cho các cuộc họp này. Lần này, tuy rằng không hẳn là đơn độc nhưng tôi ở trong hoàn cảnh rất khó khăn. Có người nói, nếu là người khác thì “xong” rồi.
Vụ việc rất lớn, được dư luận quan tâm và hoan nghênh nhưng không có ai được khen thưởng. Và một thời gian sau, vì lý do này lý do khác, những người cùng tôi trực tiếp làm vụ này đều chuyển công tác.
Còn có trường hợp, tất cả lãnh đạo ủy ban nhân dân thành phố đứng một bên, tôi đứng một bên. Đó là việc xử lý rác thải ở thành phố Hồ Chí Minh. Tôi không đồng ý đóng cửa khu xử lý rác do doanh nghiệp nhà nước đầu tư để dồn rác về cho bãi rác Đa Phước. Làm như vậy là tạo độc quyền trong xử lý rác, gây lãng phí khi đóng cửa khu xử lý rác mới đầu tư gần 1.000 tỷ đồng và phải trả tiền xử lý rác cao hơn. Giờ thì chị thấy đó, bãi rác Đa Phước đang trở thành nỗi đau đầu vô cùng lớn của thành phố.
- Thế đấy có phải lý do anh rời TP HCM ra Hà Nội nhận công tác mới ở Văn phòng Chính phủ?
- Hoàn toàn không. Tôi ra Hà Nội là do được phân công và cũng là nguyện vọng cá nhân…
- Dù có lúc không đồng thuận với những lãnh đạo cấp trên, anh có nghĩ việc mình là con trai của Đại tướng Lê Đức Anh đã giúp anh được yên vị?
- Chắc là chuyện tôi là con ai cũng là một yếu tố mà không thể không tính đến. Việc đó rất bình thường và cũng là lẽ tự nhiên. Nhưng quan trọng nhất là tôi không làm sai thì không có lý do gì để “luân chuyển”. Thực sự tôi cho rằng chưa hề có ý định nào như vậy.
- Có trình độ, có bằng cấp và một gia thế đáng nể. Hình như tính cách là lý do duy nhất khiến đường quan lộ của anh vô cùng chậm chạp?
- Tôi không cho là chậm. Nhưng nhiều người nghĩ như chị là rất chậm. Nếu có như vậy thì tính cách của tôi là một phần của lý do. Và tôi nghĩ, “con ông cháu cha” là lợi thế nhưng đôi khi chính yếu tố này cũng là cản trở với tôi. Nếu có nhóm lợi ích thì với tính cách đó, tôi sẽ là chướng ngại vật đối với họ. Mà xử lý tôi thì rất khó. Nên tốt nhất là không cất nhắc.
- Thế còn bây giờ, khi anh ra Hà Nội, gần Trung ương hơn, có nhiều việc khiến anh phải đấu tranh như thời làm Phó Chủ tịch TP HCM?
- Khi thấy đúng, tôi vẫn luôn bảo vệ quan điểm của mình và rất nhiều trường hợp được cấp trên chấp thuận.
- Nghĩa là kể cả khi gần “mặt trời” hơn, anh vẫn giữ tính cách “không sợ ai” của mình?
- Đúng, tôi vẫn thế! Thế nhưng dùng từ “không sợ ai” có tác động mạnh nhưng không chuẩn và làm người ta khó chịu.
- Vậy anh có còn rơi vào tình trạng “một mình một phe” ở Văn phòng Chính phủ giống như hồi còn làm ở TP HCM không?
- Từ trước đến nay, thông thường thì tôi có đồng minh là cấp dưới nhiều hơn là cấp trên (cười).
- Với tính cách như thế, anh có trở nên giàu có nhờ làm quan chức?
- Tôi nghĩ mình không nghèo!
- “Không nghèo” theo định nghĩa của anh là...
- Một phần là do gia đình tôi tạo lập, tích lũy, và một phần khác là từ… phong bì, phong bì một cách “chính đáng” nhé! Tôi chưa thấy ai nói về thu nhập của mình từ phong bì, thế nhưng đó là thực tế. Ở thành phố Hồ Chí Minh thì ít phong bì lắm. Nhưng ra ngoài này thì khác, tôi đi họp ở nơi này nơi kia, người ta đưa phong bì, tôi vừa buồn cười, vừa xấu hổ. Xấu hổ nhưng rất khó từ chối, vì ở Việt Nam, đó là một thứ “văn hoá”, đã là thứ không thể thiếu trong hoạt động thường ngày.
Khi bộ trưởng và bí thư là “vua” một cõi...
- Năm 2016 là một năm mà báo chí ngập tràn thông tin về câu chuyện “gia đình trị” trong hệ thống chính quyền. Từ trường hợp Vũ Quang Hải - con trai cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng được bổ nhiệm “bất thường”, đến chuyện cả nhà Bí thư Hà Giang Triệu Tài Vinh làm quan. Chưa bao giờ, cụm từ “con cháu các cụ” được dư luận nhắc đến với nhiều phẫn nộ như thế, chưa bao giờ người ta nhìn những quan chức xuất thân từ những gia đình danh giá với nhiều ác cảm như thế…
- Tôi hiểu lý do vì sao họ phẫn nộ. Và thực ra, chính bản thân tôi, dù ở vai trò là cán bộ nhà nước hay người dân, mỗi ngày khi đọc những thông tin do báo chí cung cấp về một trường hợp nào đó được cất nhắc bất thường, tôi cũng thấy băn khoăn, bức xúc. Tôi nghĩ những bức xúc, phẫn nộ đó là điều chúng ta có thể hiểu được.
Dĩ nhiên, chẳng phải đến năm 2016, thì chuyện gia đình trị, chuyện con ông cháu cha mới trở nên nhức nhối. Khi tôi làm việc ở TP HCM, tôi cũng đã chứng kiến có trường hợp mà con của vị lãnh đạo này, vị lãnh đạo kia được bổ nhiệm rất nhanh, nếu không muốn nói là bất thường. Không chỉ ở Hà Giang, không chỉ ở TP HCM, mà ở tỉnh nào, địa phương nào cũng xảy ra chuyện đó. Và ai cũng nhìn thấy, ai cũng biết, ai cũng hiểu, chỉ không dám nói ra.
- Thật ra, chuyện một gia đình có ông, có cha, con cháu đều có quyền lực chính trị không phải chỉ là câu chuyện của riêng Việt Nam. Ở Mỹ, gia đình hai cha con nhà Bush đều làm Tổng thống. Ở Ấn Độ có dòng họ Nerhu - Gandhi, ở Hàn Quốc có cha con Tổng thống Park Chung Hee - Park Guen Hee… Nhưng không phải ở đất nước nào trong những quốc gia đó, chuyện một người có xuất thân 4C cũng gây ra sự phẫn nộ như ở đất nước ta. Anh có hiểu tại sao?
- Khi mà hệ thống chính trị và hệ thống bầu cử của một quốc gia đảm bảo cho việc lựa chọn những vị trí quan trọng trong chính quyền được thực hiện trên nguyên tắc dân chủ, đề cao năng lực và đạo đức, thì việc một người có xuất thân trong gia đình có truyền thống làm chính trị trở thành tổng thống hay thủ tướng là rất bình thường. Chuyện của họ sẽ được lịch sử ghi nhận, báo chí khai thác với góc độ truyền thống gia đình chứ không thể biến thành nỗi nghi ngờ hay cơn phẫn nộ của nhân dân.
- Vừa rồi, khi theo dõi báo chí, tôi biết, ở bên kia bán cầu, Tổng thống Mỹ mới đắc cử Donald Trump đã bị cản trở trong việc bổ nhiệm con mình vào bộ máy của ông ta, vì một điều luật Liên bang được quy định rất chặt chẽ, nhằm tránh nạn “gia đình trị”. Anh có nghĩ Việt Nam mình có thể học theo cách làm đó, ra một điều luật, để ngăn cản các quan chức đương quyền bổ nhiệm người thân như tình trạng diễn ra từ Trung ương đến địa phương hiện nay?
- Thật ra chúng ta có cấm đấy nhưng chưa chi tiết, chưa cụ thể và thiếu gì cách để lách. Bí thư của một tỉnh là người cao nhất của tỉnh đó nhưng có phải là người trực tiếp bổ nhiệm con mình đâu nếu như người con đó làm lãnh đạo một sở thuộc ủy ban nhân dân tỉnh.
- Như anh, khi anh nhìn con của ông bộ trưởng này, con của ông bí thư kia, trẻ như thế, tài cán cũng chưa phải là đặc biệt, nhưng đã được cất nhắc ở vị trí này, vị trí kia. Anh cũng là con ông cháu cha, anh cũng có trình độ, có bằng cấp, nhưng 40 tuổi vẫn là chuyên viên, gần 50 tuổi mới là giám đốc sở, vậy anh có thấy bất công cho bản thân mình?
- Thực lòng, tôi không ganh tị cho bản thân mình. Vì tôi biết có nhiều người còn hơn tôi, nhưng họ vẫn chỉ là kỹ sư, là giáo viên bình thường. Thế nhưng người dân rất cần biết những cán bộ trẻ đó có thực sự xứng đáng không, có đúng là hạt giống đỏ không...
- Anh là con trai Đại tướng Lê Đức Anh, đang giữ cương vị Phó Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ. Con trai nguyên Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng một người là Bí thư tỉnh Kiên Giang, một người là Trưởng ban Thanh niên trường học Trung ương Đoàn; Ông Trần Tuấn Anh - Bộ trưởng Bộ Công thương đương nhiệm là con trai nguyên Chủ tịch nước Trần Đức Lương; ông Nguyễn Xuân Anh - Bí thư Đà Nẵng là con trai của nguyên Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Trung ương Nguyễn Văn Chi; con trai của cựu Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng là Vũ Quang Hải thì đã trở thành tâm điểm của dư luận năm vừa rồi… Có rất nhiều cán bộ lãnh đạo của Việt Nam có xuất thân từ những gia đình có truyền thống chính trị mà tôi không thể kể hết ra đây. Và anh nghĩ ai trong số họ, đi lên bằng năng lực của mình, ai trong số họ, đi lên bằng con đường không chính danh, bằng sự nâng đỡ của gia đình?
- Tôi nghĩ chúng ta nên có và phải có một danh sách đầy đủ, từ trung ương đến cấp tỉnh, cấp huyện những cán bộ có xuất thân như thế, những cán bộ được gọi là con ông cháu cha. Và không ai khác, chính báo chí phải làm nhiệm vụ đó hiệu quả nhất. Khi có một danh sách đầy đủ, chi tiết, chúng ta mới có thể cùng nhau kiểm tra, cùng nhau công tâm đánh giá ai là người xứng đáng với vị trí họ đảm nhiệm, ai là người không.
- Nếu ngày danh sách đó được báo chí công bố, liệu anh có thể cùng tôi một lần nữa trò chuyện kỹ hơn về câu chuyện này?
- Tôi cho rằng phải có danh sách đó, không có chữ “nếu” ở đây. Tôi rất vui lòng được tiếp tục trao đổi về vấn đề ngày một cách thẳng thắn và sẽ không né tránh bất cứ câu hỏi nào của chị!
- Cảm ơn anh về cuộc trò chuyện thẳng thắng này!
Tô Lan Hương (thực hiện)
http://antgct.cand.com.vn/Tro-chuyen-cuoi-thang/Nguoi-dan-can-danh-sach-con-ong-chau-cha-426143/
Nguyễn Quang Lập - Truyện tình thảm thiết toàn T
Trần Thị Thu Thủy tên thật Trần Thị Thỏ, trú tại thôn Tám, Trảng Tranh, Tỉnh Thừa Thiên. Thủa thiếu thời, trí tuệ thì thường thôi, tuy thế, tính Thủy thật thà, thủ thỉ thù thì, thỏn thà thỏn thẻn, thật thương! Tới tuổi trăng tròn, Thủy tròn trặn, tươi tắn, trắng trẻo, tay tròn trĩnh, tóc thơm thơm, thật tuyệt!
Thủy tuyệt trần, tôi tả thì thô thiển. Thôi thì tàm tạm thế.
Trai tráng trong thôn Tám, từ trai tơ tới tuổi tứ tuần, từ tuổi tứ tuần tới tuổi thất thập, thoạt trông thấy Thủy, tất thảy tấm tắc trầm trồ:
-Trời! Trắng tựa tuyết!
-Thon thả thế!
-Tóc thật thướt tha!
– “Ti” to thế! Tròn thế!
– Trác tuyệt!Trác tuyệt!
Trai tơ thổn thức, tứ tuần tơ tưởng, thất thập thẫn thờ. Thấy Thủy thấp thoáng, tất thảy táo tác, thập thà thập thò, thật tội. Tứ tuần thách trai tơ: tán thắng Thủy thì thua tam trâu. Thất thập thách tứ tuần: tán thắng Thủy thì thua tám thúng tiền. Thách thì thách thế thôi, thua Thủy tất tần tật. Thủy tựa thần tiên, trai tráng trong thôn thì thô thiển, tiền tài trắng trơn, thân thế thấp tè, thế thì tán tới trăm tuổi!
Tiếng tăm Thủy truyền trong toàn tỉnh. Thư từ tới tấp tới tay Thủy. Thư thì thủ thỉ tâm tình. Thư thì tranh thủ trình thêm thân thế, tiền tài. Thư thì than thở tức tưởi. Thư thì thêm thơ, thêm tranh, trang trí thật trang trọng…Trong tám tháng trên tám trăm thư, thật thế!
Trai tráng trong tỉnh tìm tới tán tỉnh Thủy tới trăm thằng. Tám thằng thân tôi: Thằng Thịnh, thằng Tâm, thằng Thông, thằng Thìn, thằng Thỉ, thằng Trung, thằng Tuy, thằng Tuấn tán tỉnh tài thế, tí ta tí tởn tới tán Thủy, tốn tiền trăm tiền triệu, tiêu tiền tới trắng tay, thua tiếp tục thua. Tám thằng thất thểu tìm tới tôi than thở:
-Thôi! Tiền thế, tài thế, tập tễnh tới tán Thủy thêm thiệt thòi.
Tôi thích Thủy, tuy thế tôi tỉnh táo tự thấy: trí tuệ tôi tầm thường, tiền tài thiếu thốn, thân thế tiếng thì to, thực tình thanh thế tổ tiên thôi, thân thế tôi thấp tẹt. Tôi trù tính: thư từ tán tỉnh, trật! Tiền tài: trật! Thân thế: trật. Tổ tiên ta từng truyền tụng: tham thì thâm. Thư từ, thân thế, tiền tài… trật trật trật! Thua thua thua! Thủy thích tinh tế, trung thực, thật thà, thế thôi. Tôi tính toán thật tình tiết: từ thị trấn Tân Tiến tận tụy tới thôn Tám tìm Thủy tâm tình, từ từ, từ từ, tránh trắng trợn, tránh thô thiển, thỉnh thoảng thêm tí tranh, thêm tí thơ tặng Thủy, trời thương trời trợ thủ thì tất thành.
Trời thương tôi thật. Tới thôn Tám, thấy Thủy trơ trọi, thui thủi trên thềm, tôi thích thú thấy tôi tính toán trúng.
Tôi trấn tỉnh, từ từ tiến tới tận thềm, thì thầm:
-Thủy! Tôi tên Trí, Trần Trọng Trí, thầy thuốc Tây…
-Trần Trọng Trí!-Thủy trầm trồ- Thầy thuốc trị tim, trị thận , trị toàn thân thể, tiếng tăm truyền tám tỉnh! Trời, trẻ thế! Trẻ thế!- Thủy tấm ta tấm tắc.
Tôi trùng tên thầy Trí, thầy thuốc thiên tài trên tỉnh. Thủy tưởng thế, thật trúng tủ, trời toàn thương tôi !
Thấy tình thế thật thuận tiện, tôi tiếp tục thủ thỉ:
-Thủy, tôi trốn thầy, trốn thủ trưởng, trốn tránh tất thảy, từ thị trấn Tân Tiến tới tìm Thủy!
Thủy trao tôi tách trà, thẹn thùng:
– Thủy thật tầm thường, tìm Thủy thật trớ trêu…
Tôi tíu tít:
-Thủy! Thủy! Thủy tránh tự ti. Thủy thật tuyệt trần, tiếng thơm truyền từ tỉnh Thanh tới tỉnh Thừa Thiên, thật thế!
-Thầy Trí tưởng thế thôi…- Tiếng Thủy trong trẻo, thánh thót.
Tôi thủng thẳng tán tỉnh, thầm thầm thì thì, tu từ thật tốt, thỉnh thoảng thêm tí thán từ. Thấy Thủy thinh thích, tôi tấn tới, thả từng tiếng thật tha thiết:
-Tháng tư, tôi trông thấy Thủy tha thướt trong thị trấn. Tôi thảng thốt: “Trời, tiên từ trên trời tới thị trấn!” Từ tháng tư tới tháng tám, tối tối tôi thao thức, trằn trọc. Tâm thần tôi trục trặc, thân thể tiều tụy. Tưởng tượng thấy Thủy trẻ trung, tươi tắn, tôi thổn thức: “Thiếu thủ trưởng thì thảnh thơi, thiếu trời thì tổn thọ, thiếu Thủy thì tắc thở!” Thủy! Trái tim tôi tràn trề tình thương Thủy. Tôi tìm tới Thủy trao trọn trái tim thật thà, trái tim trong trắng, trái tim thân thương, trái tim trẻ trung, trái tim trung thực… Tôi thề, tôi trao trọn!
Thấy tôi thề thốt thật tha thiết, thật tận tình, Thủy thấy thương thương, thẹn thò túm tóc thỏn thẻn:
-Thôi thôi, Trí thôi thề thốt…
Thủy tin tôi, thật tuyệt! Thế thì tôi toàn trúng tủ, thật tuyệt!Tôi từ thủ thỉ tâm tình tiến tới thề thốt trầm trọng, toàn từ to tát:
-Thủy tin tôi, thương tôi thì tôi thôi thề thốt. Thủy thiếu tin tưởng thì tôi tiếp tục thề. Tôi thương Thủy, tha thiết trao trọn tình tôi tới Thủy. Thủy tuyệt tình tôi thì tôi tự tử. Tôi theo Thủy tới trăm tuổi, tôi tuyệt tình Thủy thì tôi tắc tử!
-Trí!- Thủy thổn thức-Thủy tin Trí, thương Trí….
Tôi trúng to, trúng to!
Trăng tròn tháng tám thấp thoáng trong tre, trời thu tươi tốt, tiếng thu thánh thót. Tôi tấn tới tìm tay Thủy. Tay Thủy trong tay tôi.
– Thủy… Trí thương Thủy, thương tới tận tim…- Tôi thì thầm, từ từ thơm tay Thủy.
Thủy thẻ thọt từng tiếng, từng tiếng thật thương:
– Tính Thủy thật thà, thương thì thương thật. Trí tâm tình thế, Thủy tin. Tất thảy tình thương, Thủy trao trọn. Thủy tin: tình ta thắm thiết!
Trời tối, Thủy tin tưởng trao thân. Tôi thơm tay Thủy, thơm tóc Thủy, thơm tới tận tai, thơm thơm thơm thơm. Trò trác táng tôi thành thục từ tuổi thiếu thời, tôi từ từ tấn tới, thao tác trơn tru, tay thọc tứ tung. Tay thì thoa “ti”, tay thì thò tới tận tung thâm…
Thủy thất thần túm tay tôi, thét:
` -Thôi, Trí! Trí thương Thủy thì thương từ từ. Tình ta tránh trần tục. Trí… thụt tay!
Trí tôi, tên trác táng, tha Thủy thì thua thiệt, tốn tiền tàu từ thị trấn Tân Tiến tới thôn Tám. Thành thử tôi tiếp tục trổ tài tán tỉnh. Tôi thủ thỉ tâm tình:
-Thủy thương Trí thì thương thật tình. Thủy trao trọn tình thì Trí trân trọng. Thủy thủ thế, trốn tránh, thiết tưởng thiếu tin tưởng Trí.
Thủy thật thà tin tôi, thả tấm thân trinh trắng tùy tôi thao túng. Thân thể Thủy trắng trẻo, thơm tho. Thủy thi thóp thở, túm tóc tôi, tôi thúc tới tấp, Thủy thét thất thanh…
Tôi tả thế thôi, tả thêm thì thô tục, tùy toàn thể tưởng tượng.
Tiếp tục trò trác táng trên thân thể Thủy thêm tám tháng, tôi trâng tráo tuyệt tình Thủy. Tôi trốn tránh Thủy. Thủy tất tả tìm tôi từ tháng tám tới tháng tư, từ tỉnh Thừa Thiên tới tỉnh Thanh thì thấy tôi. Thủy túm tay tôi tấm tức:
-Trí! Thủy tìm Trí…
-Tìm tôi? Tôi tiền thì thiếu, tài thì thấp. Tìm tôi thật trớ trêu.
-Trí!- Thủy tức tưởi thét to.
Tôi thong thả từng tiếng:
– Tình ta thế thôi. Thương tôi, Thủy tất thiệt thòi.
– Trí!- Thủy thút thít- Thủy trúng thai….
– Trúng thai?-Tôi trơ tráo tủm tỉm.- Thông tin thật trơ trẽn!
– Trời, thằng tráo trở! Thật tởm!- Thủy tức tối thét.
Thủy tát tôi tới tấp, thụi tôi tứ tung, toàn thân tôi thâm tím. Tóc tai Thủy tơi tả, tay túm tóc tôi, tay thụi trúng thận tôi.
– Thôi!- Tôi trợn tròng, thét.- Tôi thế thôi, Thủy trách tôi thì trách! Tránh!- Tôi tức tốc thúc Thủy tránh tôi.
Tránh thoát Thủy, tôi túc tắc tới tám tư- Tô Tịch tìm Thanh Trà.
Thanh Trà thanh tú, thon thả, thơm tho… trên tài Thủy. Trà tiền tấn, tôi thì thiếu tiền, tán thắng Trà thì tiền từ túi Trà tới túi tôi tức thì. Tôi tin tôi tán Trà tất thành.
Tính Trà thận trọng, tôi tỉa tót từng từ, thêm thắt tính từ, trợ từ, thỉnh thoảng thêm trạng từ thật tốt. Trà thích thơ. Thơ Ta, thơ Tây, thơ Tàu Trà thích tất. Trà thích tính tân tiến trong thơ Tây, tính thâm trầm trong thơ Tàu, tính trong trẻo trong thơ Ta, tuy thơ Ta thừa tính thép thiếu tính thành tâm.
Thấy thế, tôi truy tầm thơ tặng Trà, toàn thơ tình, từ thơ Thâm Tâm tới thơ Thanh Thảo: trăm tập.
Trà thích thú trầm trồ:
– Trời, toàn thơ tình! Trí tặng Trà thế thì tốn tiền Trí thật…
Tôi tìm từ thật thành thật:
– Trà, tí ti tiền, thiết tưởng thấm tháp tình Trà thân thiện tiếp tôi…
Trà thầm thì:
– Trí thật tận tâm…
Trà tỏ thân thiện trước tôi. Tai Trà tim tím, tức Trà thẹn thùng trước tôi, tức trà thích tôi. Trà thích tôi thế thì tôi tiếp tục trúng to, trúng to!
Tôi trộm thơ thằng Thiều, thơ thằng Thái tặng Trà. Thơ thằng Thiều trúc trắc tựa thơ Tây, tuy thế thơ thật thanh tao. Thơ thằng Thái thì thâm thúy tựa thơ Tàu. Trà tưởng thơ tôi, tấm tắc:
– Thanh tao, thâm thúy thật! Thơ Trí trên tài thơ Trọng Tạo!
Tôi thành thật tâm tình:
– Thơ tôi thường thôi. Trọng Tạo tài thơ từ thủa thiếu thời tới tuổi tứ tuần. Tài thế thật trân trọng. Trọng Tạo tháp tùng thủ trưởng Thỉnh, trực tờ Thơ, thân thể tiều tụy, tóc trán thưa thớt, tiền thì teo tóp, thê thiếp tứ tung, thêm trà tửu trầm trọng… Thế thì tắc thơ thôi.
– Thật tội Trọng Tạo!- Trà thở thườn thượt.- Trà thích thơ Trọng Tạo từ thủa thiếu thời. Trọng Tạo tìm tứ thơ thật tài!
– Thế thơ Thanh Thảo, thơ Trúc Thông?- Tôi thử trí tuệ Trà.
– Thanh Thảo thông tuệ, Trúc Thông tìm từ thật tinh tế!
– Trà thật thạo thơ!- Tôi tán.
Trà tươi tắn thỏ thẻ:
– Trước tám tư, thơ Thanh Thảo thật tuyệt. Từ trẻ thơ tới thất thập, tất thảy thích thơ Thanh Thảo. Tuy thế, Thanh Thảo thích thể thao, toàn tường thuật thể thao, thành thử từ tám tư thơ Thanh Thảo tịt từ từ, thật tiếc!
– Trời, Trà thạo thơ thế thì thôi!- Tôi tiếp tục tán.- Thế thơ Trúc Thông?
– Trúc Thông tìm từ thật tài. Từ trong thơ Trúc Thông thanh tao, tinh tế. Tuy thế, Trúc Thông tham từ, thiếu tình, thiếu tứ, thành thử thơ thiếu thanh thoát. Thơ toàn từ, thiếu tính thơ, thơ thế tựa thơ tắc tị!
– Tuyệt! Trà thật thẳng thắn!- Tôi trầm trồ.- Thế thơ thủ trưởng Thỉnh?
– Thơ thủ trưởng Thỉnh trác tuyệt, tài thủ trưởng Thỉnh trên tài tất thảy. Tuy thế, thủ trưởng Thỉnh thôi thơ từ thời thủ trưởng thành thủ trưởng. Tiếc thế! Thủ trưởng Thỉnh thích trọng trách, tìm tòi trọng trách thì thôi tìm tòi thơ. Thủ trưởng Thỉnh tiếp tục theo trên thì thơ tiếp tục thả thủ trưởng Thỉnh.
– Trúng Trúng!-Tôi tán thành tư tưởng Trà.- Thơ trọng tình, tránh tham tiếc. Thủ trưởng Thỉnh thấy trên thương, tưởng trúng thế, thiếu tỉnh táo, thành thử tính toán trật.
Trà than thở:
-Thủ trưởng Thỉnh tính trật từ tháng tư-tám tám. Tự trong thâm tâm, Trà thương thủ trưởng Thỉnh. Tiếc thay tài thơ!
-Tiếc thay tài thơ!- Tôi than tiếp theo Trà.
Tôi thấy trái tim Trà từ từ tròng trành.
Tôi tìm tay Trà thẻ thọt thơ:
Tương tư từ thủa thấy Trà.
Thấy Trà trong trẻo thướt tha tôi tìm
Thương Trà thương tận trái tim
Trái tim trong trắng, trái tim thật thà
Trái tim thao thức tình ta…
– Trời! Thơ toàn “T”, Trí tài thế!- Trà thành thật tán thưởng.
Tôi thơm tay Trà, thủ thỉ:
– Trà… thơ Trí tức tình Trí…
Trà thôi trùng trình, thành thật tỏ tình thân:
– Trà thấy Trí tính tình thì thật thà, trung thực, tận tâm; tri thức thì thông tuệ, từng trải, thành thục trăm thứ. Toàn thể trai tráng trong tỉnh ta thua Trí tất.
Tôi tì trán tận “ti” Trà:
-Trà! Trời thương tôi. Tôi tìm thấy Trà tựa tìm thấy thần tiên!
Trà thong thả tuột “ti”, tay Trà tha thướt trên thân thể tôi.
Thích thế!
Trà từ thận trọng tới thân tình, từ thích thú tới thẫn thờ, từ trao tâm tình từng tí tới tin tưởng trao toàn thân, tròn tháng.
Tôi thấy tôi thật tài, tán tỉnh thế trời thua!
Thấm thoắt tới tuần trăng tròn thứ tám. Trời thu thăm thẳm, trăng thanh thanh, tràn trề tinh tú. Trà theo tôi tình tự trên tấm thảm tím. Trà thơm tóc, thơm tay tôi. Tôi thẫn thờ, tự thấy tâm thần trì trệ, thiếu tỉnh táo, thấp tha thấp thỏm.
Trà trườn trên tôi:
– Trí… Trà thèm Trí….
Trà thò tay thức tỉnh “thằng thao tác tình”. “Thằng thao tác tình” thõng thượt, teo tóp, trông thật thảm thương.
Tôi thơm Trà, thì thầm:
– Trí thấy thiếu thích thú…
Trà thở thườn thượt, tìm tờ “Tuần tin tức” trong túi, tìm tin trong tỉnh. Tôi tựa tay Trà thiêm thiếp….
Trà thúc thúc tôi, thảng thốt:
– Trí, thím Trà tự tử!
– Thím Trà?
– Thím Trà tên Thủy…
– Thủy?
– Thu Thủy thôn Tám-Trảng Tranh…
– Trời!
Tôi túm tờ “ Tuần tin tức” tìm tin tự tử: “Trần Thị Thu Thủy thôn Tám, Trảng Tranh, theo thằng trác táng, trúng thai. Thằng tráng táng tráo trở, Thủy thất tình tự tử!”- “Tuần tin tức” truyền tin thống thiết!
Thôi thế thì thôi!Thủy trong trắng thế, trẻ trung thế, tại tôi Thủy tự tận! Thảm thương thay!Thê thảm thay!
– Trí! Trà thấy Trí thất thần…- Trà túm tay tôi thì thầm.
Tôi thấy tôi thậm tồi tệ, thậm thiếu tử tế, thậm thiếu thật thà, thậm thiếu trung thực. Trời, tôi thiếu toàn tính tốt! Tội tôi thật trầm trọng. Tôi túm tay Trà thổn thức thú thật tội tôi tráo trở Thu Thủy, thú tội tất thảy…
Trà trợn trừng, toàn thân tím tái.
– Trí…Trí thật tồi tệ…
Trà trụy tim, thoi thóp thở. Tôi thét thất thanh:
– Trà!
Trà từ từ tắt thở.
-Trà!
Thi thể Trà trên tay tôi tê tái! Tình tôi thành tang tóc, thảm thương thay!
Từ tối Trà tạ thế, tối tối tôi trằn trọc, thao thức, thui thủi trong tối tăm. Thủy thì trong trắng, thật thà. Trà thì thơm thảo, trí tuệ. Tại tôi! Tại tôi Trà, Thủy từ trần, thăng thiên, thành tiên trên trời.
Tối thứ tư, tôi thao thức tám tiếng, tới tiếng thứ tám thì tức tốc tới tờ : “ Tuần tin tức” thú tội. Thủ trưởng “ Tuần tin tức” thâm thấp, tròn tròn. Tính thủ trưởng trầm tĩnh, trên thích thủ trưởng tính thật thà, tuy thủ trưởng thiếu trí tuệ. Trên toàn thích thế thôi. Thủ trưởng tập trung thao tác tờ Tết thì tôi tới. Thấy tôi, thủ trưởng từ tốn trao tôi tách trà:
– Tôi tiếp Trí thân tình, Trí từ từ tường trình thật trung thực…
Tôi thút thít thú tội. Tội tôi tráo trở Thủy, tội tôi thiếu trung thực Trà…
Thủ trưởng trách tôi thậm tệ. Thủ trưởng tru trời:
-Thú tội thật trễ tràng!
Tôi túm tóc tôi thét to:
-Thưa thủ trưởng, tại tôi, tại tôi tất thảy!
Thấy tôi thật thà thú tội, thủ trưởng trù trừ, tính tha tội tôi. Thấy thế, tôi túm tay thủ trưởng thống thiết:
– Tội tôi thật trầm trọng, thủ trưởng tha thì trời trị tội tôi. Thủ trưởng thanh toán tên trác táng, tống tù tôi, thế thì tôi thanh thản.
Trái tim tôi: trái tim tráo trở, trái tim trâng tráo, trái tim thú tính. Trái tim thối tha, tanh tưởi thế thì tất thảy tránh tôi thôi, tất thế. Tiền tài, thân thế tôi thiêu thành tro than. Tôi trơ trọi từ thủa tứ tuần tới tuổi thất thập. Tết Tân Tỵ, tôi tự tay thảo truyện “Tuyệt tình” thành thực trình tới toàn thể.
Tập tễnh (Tức Nguyễn Quang Lập, tên thật toàn thiếu “t”, tức thế!)
(FB Nguyễn Quang Lập)
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)