GIỚI THIỆU THƠ CỦA NGƯỜI KHIẾM THỊ
“THỨC CÙNG BÓNG TỐI” - Tập thơ hay nhất năm 2014
* TRẦN MẠNH HẢO
Sau khi chúng tôi (TMH) đưa lên FB
một số bài thơ, câu thơ hay của nhà thơ khiếm thị Nguyễn Việt Anh trích trong
tập thơ lục bát “Thức cùng bóng tối” ( NXB
Hội nhà văn 10-2014) chưa đầy một ngày đã có mấy chục “còm” hưởng ứng khen
thơ hay. Trong số “còm” này, có lời của nhà thơ Trần Đăng Khoa ( tên FB là “Đảo chìm”) viết như sau : “Nhiều câu quả là hay thật, và hay nhất
là không ngửi thấy mùi Trần Mạnh Hảo. Sợ bố Hảo lại vẽ ra một
nhà thơ, như lão đã từng vẽ ở... thế kỷ trước.
Bác đưa hết thơ cô bé này lên fb đi. Tuyệt !”.
Thưa với nhà thơ Trần Đăng Khoa: Nguyễn Việt Anh, tác
giả tập thơ lục bát “Thức cùng bóng tối”, không phải là một cô bé, mà là một
người đàn ông đã 32 tuổi, hiện sống tại Hà Nội. Năm 15 tuổi, cậu thiếu niên
Nguyễn Việt Anh mắt đang sáng rỡ như mọi người đã bị ngã đứt dây thần kinh thị
giác, hỏng hai con mắt, bị mù . Nghĩa là suốt 17 năm nay Nguyễn Việt Anh sống
toàn phần trong bóng tối.
Mất đôi mắt, mặt trời đối với Nguyễn Việt Anh cũng chỉ
là mặt trời khiếm thị. Anh đã tập nhìn bằng trái tim mình: Nhìn bằng tai, nhìn
bằng tay, nhìn bằng xúc giác, vị giác, nhìn bằng hơi thở, nhìn bằng cả bàn chân
và nhìn bằng chiếc gậy dắt anh đi…
Hóa ra trong tâm hồn và thân xác nhà thơ trẻ này đã
xuất hiện tinh thần nghìn tay nghìn mắt của Phật. Anh đã nhìn thấy những gì mà
người có đôi mắt sáng chưa hẳn đã nhìn thấy. Có lẽ trong nền thi ca Việt Nam và
thi ca thế giới chưa ai viết về giọt mưa hay như Nguyễn Việt Anh
trong bài thơ 2 câu sau :
“Giọt
mưa làm ướt nỗi buồn
Hay
buồn làm ướt tâm hồn giọt mưa ?”
Nhà thơ chắc đã mang “tâm hồn giọt mưa” trong nỗi buồn
ướt nước mắt của mình, hay giọt mưa từng là hóa thân của anh, một giọt mưa cô
đơn, một giọt mưa buồn, một giọt mưa khiếm thị ? Chỉ đọc câu lục bát thần kỳ
này của Nguyễn Việt Anh đã khiến tôi ngơ ngẩn suốt cả chiều. Tôi đang có cảm
giác phiêu bồng như thuở xa xưa được đọc bài thơ lục bát tuyệt vời của nhà sư
Huyền Quang dịch bài thơ chữ Hán “Hữu không” của Đạo Hạnh thiền sư thời Lý :
Có thì có tự mảy may
Không thì cả thế gian này cũng không
Kìa xem bóng nguyệt lòng sông
Ai hay không có, có không là gì ?
/(Hữu không
Tạc hữu trần sa hữu,
Vi không nhất thiết không.
Hữu, không như thuỷ nguyệt,
Vật trước hữu không không)/.
Thế giới trong lòng ta hay thế giới ngoài ta cái nào
thật hơn ?
Tính “sắc không” nhà Phật ám ảnh hồn thơ Nguyễn Việt
Anh khi chừng như anh đã vượt qua bể khổ đắng cay như hai câu viết về bóng với
hình trong loạt thơ 2 câu :
“Nâng
ly bóng chạm với hình
Tưởng
ta cay đắng một mình mà đôi”
Thân không còn đôi mắt, nhà thơ dùng tâm nhãn nhìn ra
thế giới. Anh cụng ly với bóng mình. Tưởng chỉ mình cay đắng, hóa ra bóng cũng
đắng cay ! Không nhìn thấy ánh sáng, không thấy mặt trời nhưng nhà thơ khiếm thị
vẫn nhìn thấy bóng mình đang sẻ chia cay đắng cùng anh. Hình như hai nỗi cô đơn
cộng lại làm con người bớt cô đơn chăng ? Nhưng hai nỗi đắng cay cộng lại có
thành ngọt ngào ?
Nhà thơ khiếm thị hình như có thiên
nhãn bên trong; anh có khả năng thấy cái thật xa hơn cái thật gần; anh
ngẫm nghĩ về cái lẽ đuổi theo thì mất mà buông ra thì còn, cái thân
xác vuột mất nhưng cái hồn thì ở lại, tưởng thực mà hư, tưởng
hư mà thực:
Xin độc giả đọc bài "Em" trang 26 :
Xa thì rõ gần
lại mờ...mờ sương
Đuổi tìm thì
mất nhãng buông thì còn ?
Nguyễn Việt Anh viết về cái nhớ thương đến
tận cùng: Yêu đến dửng dưng, thương đến lạnh lùng cằn khô, nhớ đến cạn
kiệt thờ ơ, mong nhớ quá tới mức hững hờ...Bài "Không
đề 4" trang 33 là bài lục bát tài tình của một người yêu đến cạn lòng
cạn ý. Những câu thơ viết nhẹ như không mà day dứt lòng người,
mà làm lòng ta chẳng đặng đừng thương cảm:
Yêu em yêu đến dửng dưng
Thương em
thương đến lạnh lùng cằn khô
Mong em mong
đến hững hờ cả em
Anh có câu thơ viết về cái hôn rất hay, mãnh
liệt chưa từng có trích trong bài "Ngọn lửa":
Trong
ta ngọn lửa chập chờn
Muốn hôn lại
sợ nụ hôn cháy bùng
Chao ôi hôn em anh sợ lắm: Sợ lám cháy bùng
em bởi anh đang là lửa hôn rơm mà !
Nguyễn Việt Anh mượn chuyện em nhổ tóc sâu cho anh mà
nghĩ ngợi đến muôn vàn mai hậu, nghĩ đến nấm mồ anh sau này ai nhổ cỏ, khiến
người đọc rùng mình bi thương trong bài "Tóc và cỏ", trang 48:
Ai người
nhổ cỏ giúp mình ngày sau
Lo gì
cỏ mọc trên đầu một mai
Câu thứ bốn của bài thơ này làm bài thơ sâu lắng, ngậm
ngùi, nâng chuyện em nhổ tóc sâu cho anh lên một tầm triết học mới: Cỏ thiên thu là tóc xanh của con người mãi
mãi…Em cũng đâu còn để nhổ tóc cho anh !
Nguyễn Việt Anh có nhiều tứ thơ lạ, bất ngờ. Thơ anh
ngẫm chuyện đời buồn vui, thảng thốt. Chỉ có chuyện ta vui đùa ném sỏi xuống hồ
mà anh cũng viết thành thơ, viết thành một nỗi niềm sâu kín: Có khi cái vui vô
tình của ta là cái đau buồn của kẻ khác, cái nghịch ngợm của ta có khi làm
thương tổn cá tôm trong bài "Thú vui", trang 52:
Nhặt
những hòn sỏi ven bờ
Ném vào vô
định mặt hồ du dương
Thú
vui tưởng rất bình thường
Ai
ngờ chú cá bị thương một ngày…
Nhà thơ khiếm thị không nhìn thấy hòn sỏi, không nhìn
thấy cái hồ, không nhìn thấy cá bị thương do hòn sỏi vô tình ném xuống. Nhưng
tâm hồn anh có đủ sỏi, đủ hồ, đủ cá cho bao bạn đọc đến ném và đến đọc thơ anh,
đặng bất chợt xót xa cho chú cá bé nhỏ biết đâu vừa bị thương vì trúng đạn sỏi!
Bài thơ này anh viết với tâm trạng một thiền sư, một con người giàu lòng bác ái
muốn ôm vào lòng mình vạn vật dấu yêu.
Với những câu lục bát bình dị, sâu lắng của con người
sống và nhìn bằng nội tâm, Nguyễn Việt Anh làm ta ngạc nhiên ngay cả trước cái
vô thường của biển trong bài "Trước biển", trang 55:
Cái
vỏ ốc cũng qua thời mê say
Chỉ riêng
con sóng vỗ đầy ngày xưa
Câu thứ tư bài thơ này là thần bút: “Chỉ
riêng con sóng vỗ đầy ngày xưa”…Sóng xưa vẫn vỗ trong lòng anh đầy ắp.
Hôm nay vẫn là ngày xưa. Tâm hồn nhà thơ không có không gian và thời gian, biển
của tình yêu không có quá vãng, hiện tồn và vị lai…Mọi cái thay đổi nhưng tâm
hồn anh vẫn còn nguyên biển ấy, sóng ấy. “Vỗ đầy ngày xưa” quả là diễm lệ lưu
tình; sóng nay vẫn vỗ vào biển xưa đầy ắp nỗi niềm hôm nay…
Một chiếc lá rơi vào tay thi sĩ cũng u hoài trầm mặc,
cũng mang số phận con người từng phút phải chia li với chính mình hay chia tay
với hoài niệm khổ đau theo gió cuốn đi chiếc lá ước lệ cuối cùng của buồn
thương u uẩn trong bài "Trắng tay", trang 56:
Chỉ còn
hoang vắng tôi ngồi với cây
Ngậm
ngùi đón chiếc lá bay
Biết đâu gió
giật khỏi tay nỗi buồn
Còn một giọt buồn cầm trên tay gió cũng có cơ giật
mất. Buồn ơi, em như một chiếc lá vàng rơi cuối cùng của cây đời yêu dấu đậu
vào tay anh một thời xa vắng, xin gió đừng tàn nhẫn giật phăng ! Còn một chiếc
buồn cỏn con cũng không giữ nổi, nhà thơ anh còn cái gì để nhớ để thương ngoài
chút lá vàng của mùa thu cũ ?
Trong tập thơ lục bát này, Nguyễn Việt Anh đã tặng bạn
đọc nhiều câu thơ hay; ví dụ câu hay trang 58, bài "Vô hình":
Có bàn tay
đỡ tay mình không em ?
Từ cõi hữu hình, nhà thơ buông một nghi vấn vào cõi vô
hình: Rằng trong cõi hư vô kia có ai chìa cho anh một cái gậy, một bàn tay dìu
anh không? Hỏi tức là anh đã trả lời: Cái tâm nhân hậu của anh lúc nào cũng
chìa niềm nâng đỡ anh dù trong đời thật hay trong cõi vô hình mai sau.
Tôi yêu câu thơ hay bất ngờ này: “Gửi em trang giấy viết đầy trắng tinh”
trong bài "Viết cho em", trang 59:
Suốt
đêm thức với mưa rơi
Thức hoài
chẳng biết trả lời sao đây
Gửi em trang
giấy viết đầy trắng tinh
Ba câu đầu chỉ là sự, câu kết mới là tình, là cõi mênh
mông của tuyết trắng tình yêu gửi em mà chỉ người khiếm thị Nguyễn Việt Anh mới
nhìn thấy, để hồn anh “viết đầy trắng tinh” lên màn đêm vĩnh cửu vây quanh.
*
Hầu hết phẩn cuối tập thơ là những câu thơ hay, chúng
tôi chỉ xin trích ba câu lục bát làm bằng:
Trăng
dan díu với dòng sông
Bỏ tôi
khuyết với mênh mông đất trời...
Trăng đa tình bỏ tôi dan díu với dòng sông khiến cả
đất trời cùng khuyết ! Nhà thơ đang dan díu với ngôn từ thơ ca bỏ
người đọc cùng khuyết với vầng trăng…Cho hay cái mênh mông đất trời trong cái
nhìn tâm nhãn của Nguyễn Việt Anh cũng vừa ló thành trăng lá lúa…
Nguyễn Việt Anh trong hành trình đi tìm cái tôi đã hóa
con dế mèn thi ca đào rỗng nội tâm mình, xem trong mình có mấy cái tôi; hay có
ai ngộ nhận mình nấp trong hồn mình làm ra mấy cái tôi giả chăng ? Nhưng anh
không thấy cái tôi nào ngoài cái chân tôi; rằng tôi chính là tôi trời đất ạ:
Ngoài
trời còn có trời cao
Trong tôi
biết có tôi nào tôi hơn
Tìm thấy mình rồi nhưng anh lại vấp phải bậu cửa kiếp
người có tên là sắc không; rằng sao ta vẫn có chút nghi ngờ mình không không có
có:
Gồng
mình lên để nói không
Chi bằng nói
có cho lòng nhẹ vơi…
Vâng, có tôi đây, tôi là Nguyễn Việt Anh, tôi đang có
mặt trên cuộc đời này để mang vầng mặt trời khiếm thị vào tập thơ lục bát:
“Thức cùng bóng tối”…
Có lẽ đây là tập thơ hay nhất năm 2014 mà chúng tôi
hân hạnh giới thiệu cùng bạn đọc ?
Nguyễn Việt Anh, chàng trai khiếm thị sinh năm 1982
đang sống ở Hà Nội, với số điện thoại : 0973820249 . Bạn đọc nào muốn có tập
thơ lục bát hay này xin gọi về cho Nguyễn Việt Anh…
Thật lạ lùng, một nhà thơ thiếu đôi mắt đã có tài biến
tất cả tay chân, biến khứu giác, xúc giác, vị giác, linh giác, vô giác, biến
tâm hồn và tư tưởng mình thành rất nhiều con mắt để nhìn sâu vào con người,
nhìn sâu vào vạn vật. Và ở đó, anh đã gặp một người tình chung thủy, ấy chính
là thi ca. Anh đã sờ thấy một giọt sương lúc rạng đông đang rớm lệ và hỏi: Sương
ơi em có mù không ? Và hạt sương chừng như đang trả lời anh: Chúng ta, em và
anh đang cùng ánh mặt trời ban mai chơi trò bịt mắt bắt dê…Không, Nguyễn Việt
Anh hình như đang thầm trả lời: Sương ơi, anh cùng em đang chơi trò bịt mắt bắt
thơ đấy.,.
Sài Gòn ngày
22-12-2014
