25 tháng 1, 2020

Vẫn bất tận một Tạ Đình Đề

TP - Bao nhiêu năm rồi tôi mới gặp lại anh. Mà tình cờ tại một cuộc tụ bạn bè ở Sài Gòn. Thú thực tôi không nhận ra anh. Mãi cuối cuộc gặp anh chủ động sang ngồi cạnh. Tôi choáng cả người khi nghe chất giọng hơi ngập ngừng chắc có lẽ anh không nhận ra, Th. con trai ông Đề đây mà…
Áp phích vở kịch Tôi và chúng ta của Lưu Quang Vũ dựa trên chất liệu từ nguyên mẫu Tạ Đình Đề
Áp phích vở kịch Tôi và chúng ta của Lưu Quang Vũ dựa trên chất liệu từ nguyên mẫu Tạ Đình Đề

Người năm ấy
Thoáng ập ngay về một quá vãng buồn.
Mà đã xa ngái gì. Những năm đầu chín mươi. Ông Tạ Đình Đề đưa tôi về nhà ông ở Khu tập thể Đường sắt chỗ phố Khâm Thiên. Căn hộ bít bùng những cót ép quây tạm. Một bàn nước bằng gỗ thùng ọp ẹp. Cái điếu bát hút thuốc lào cóc cáy. Chiếc quạt con cóc không đủ độ mát, chủ khách phải phành phạch quạt nan.
Giữa những âm thanh phành phạch quạt nan và roanh roách cái điếu bát, tôi cố chắp nối những mảng miếng, những khúc nhôi khi rành rẽ cụ thể, khi mơ hồ thoáng qua trong câu chuyện để có một thứ lý lịch tạm gọi là trích ngang của chủ nhân.
… Mười lăm tuổi, cậu bé Tạ Đình Đề đi làm cu ly trên những chuyến tàu hỏa nối Vân Nam với Hải Phòng. Mười bảy tuổi được giác ngộ cách mạng, được gặp những yếu nhân của cách mạng Việt Nam hoạt động ở Côn Minh, rồi con đường dẫn ông đến đại bản doanh của quân đội Mỹ đóng ở Côn Minh thời ấy và làm tình báo cho Mỹ trong liên minh chống phát xít...
Rồi thời gian ông là Phó Ban tình báo Liên khu III dưới trướng của tướng Hoàng Sâm. Rồi Đội trưởng Đội Biệt động thành Hà Nội. Hòa bình, thiếu chi ngành để chuyển, việc để làm nhưng Tạ Đình Đề lại chuyển về ngành đường sắt! Ông nói ông có duyên với đường sắt. Duyên nhưng không ít nợ?
Chuyện đầu năm 1971, ông Đề tạo dựng cơ nghiệp mới những năm đầu bảy mươi trên bãi trống Láng Hạ. Ông phải cho chuyển 380 ngôi mộ vô chủ và lấp bốn cái ao để làm nền cho Xưởng cao su. Phải tôn một lối đi từ Đê La Thành xuống xưởng mà bây giờ lối ấy là đại lộ Láng Hạ!
Thẳng tính ngang tàng, phóng túng nhưng Tạ Đình Đề không phiêu lưu trong kinh kế. Bằng chứng là vợt bóng bàn định mức trên cho làm thử hai mươi cái/ngày. Thấy bán chạy ông Đề nâng lên trăm cái. Rồi mấy ngàn chiếc mỗi ngày khi vợt bóng bàn duy nhất Made in Vietnam sản xuất tại Xưởng cao su Đường sắt của ông Tạ Đình Đề xuất biên đi 9 nước XHCN.
Danh tiếng Xưởng cao su Đường sắt loang xa. Ông Đỗ Mười thời ấy ghé qua chầm bập vỗ vai ông  thằng này  khá, khá lắm!
Thuở ấy, thiên hạ đang mênh mông bao cấp mà ông Đề lại nhô lại nhỉnh lên những là lương tháng 13. Những là khoán sản phẩm đến tay người lao động. Những là kết hợp Ba lợi ích... Và cả việc đưa đám mãn hạn tù, đào ngũ như Lưu Quang Vũ vào làm công nhân của Xưởng. 
Ấy là duyên. Còn nợ? Đó là buổi sáng ngày 27/11/1974, Tạ Đình Đề cùng ông phó Nguyễn Văn Luật bị còng tay ngay tại Xưởng, bị giam cứu tận hai năm để điều tra. Rồi phiên tòa xét xử Tạ Đình Đề và đồng bọn với tội danh tham ô tài sản XHCN nổi tiếng 6 ngày ròng rã từ mồng 7 đến 12/6/1976.
Qua 6 ngày xét xử, chủ tọa Phùng Lê Trân dõng dạc tuyên tại tòa tha bổng Tạ Đình Đề cùng 5 bị cáo khác...
Chín năm sau, Tạ Đình Đề lại bị bắt với tội danh tuyên truyền chống CNXH. Hơn 3 năm bị giam không xét xử. Mãi đến tháng 12/1987 mới được tha.
…Có nhiều lần tôi đến căn phòng khách tuềnh toàng ấy, nhưng chủ nhân đi vắng. Cũng may được ngồi với bà vợ ông Đề. Bà người đậm. Ngó vẻ lam lũ tất bật nhưng những nét cao sang từng bầu nên thời hoa khôi của thiếu nữ Hà thành vẫn chưa lặn hẳn?
Thì ra bà là con gái một nhà tư sản có tiếng.
(Đến đây phải mở một ngoặc. Sau này may mắn lúc sinh thời, cụ bà Trịnh Văn Bô (Hoàng Thị Minh Hồ) có kể cho nghe chuyện cụ Đặng Thị Huyền tức nhà tư sản Nghĩa Tường giàu có tiếng ở phố Hàng Ngang rất gần với đại gia Trịnh Văn Bô hằng tâm hằng sản với cách mạng.
Nhà Nghĩa Tường có một người con gái, bà Đặng Thị Thọ sau này là vợ ông Tạ Đình Đề. Nhà Nghĩa Tường vốn chỗ thân tình lẫn hàng xóm gia đình ông Trịnh Văn Bô. Theo gương  hàng xóm, ông bà đã từng hiến cho cách mạng trong từng thời kỳ hàng chục vạn đồng bạc với mấy căn nhà.
Chuyện cô con gái nhà tư sản ấy theo không Tạ Đình Đề nhân một lần ra chiến khu úy lạo quân sĩ là cả một câu chuyện thú vị! Khuôn khổ bài báo này có hạn, đành khất bạn đọc một dịp khác vậy!).
Đang nói cái đoạn ngồi với vợ chủ nhân. Bà khá kiệm lời.  Đành cố lọc trong cái thở dài kín đáo, cả ánh nhìn như vô hồn của bà để đọc được phần nào những ngày gian nan mà tai họa oan khiên có tên là vụ án Tạ Đình Đề bỗng dưng úp chụp xuống cái nhà này?
Và lần ấy, cả hai ông bà đều vắng. Trước tôi là một người rất khó đoán tuổi. Th. anh con trai  thứ hai của ông Đề.
Người này lạ. Thoắt cứ như một ông già. Nhưng cũng nhoáng cái, cung cách của một cậu bé? Ngạc nhiên chưa tới 30 tuổi? Dáng lầm lì. Lử khử. Cũng roanh roách cái điếu bát. Nhưng chừng như hút chưa thạo? Cái động thái gẩy điếu, nạp thuốc, cái ánh nhìn lạ, như có đám mây u tối… Ánh mắt cùng cung cách  như tố rằng, anh không muốn tiếp chuyện với khách?
Rồi mấy lần qua ông Đề, qua bà vợ và trực tiếp gặp Th. tôi cũng chắp nối được một câu chuyện bi thương. Th. làm ở Đường sắt Hà Nội. Đâu như ở bộ phận toa xe. Có cậu bạn hào phóng trút cho Th. mấy lít xăng để Th. đổ xe máy đi chơi với người yêu dịp quốc khánh 2/9/1985. Người ta truy ra. Th.  bị kết tội phá hoại. Bị giam mấy ngày. Bị vặn vẹo đủ điều. Tạm tha nhưng vẫn phải bị tiếp tục gọi hỏi. Cũng chính thời điểm đó, ông Tạ Đình Đề có lệnh bắt vì tội tuyên truyền phản động!
Bố bị giam, con bị gọi lên gọi xuống! Cả hai bố con đều bị quy kết phản động phá hoại! Từ một chàng trai nhanh nhẹn, vui tính, Th. bị đuổi việc. Những ngày ở cơ quan điều tra, Th. thoắt trở thành thể trạng gần như hoảng loạn, tâm thần. Những tưởng sau này không bị gọi hỏi nữa, Th. dần nguôi ngoai… Nhưng căn bệnh hoảng loạn quái ác ấy dường như mấy năm liền không buông tha Th. Nhiều bận tôi đến nhà ông Đề thì lần nào cũng chứng kiến cảnh ông con trai thứ lầm lỳ, lử khử... Rồi bà vợ ông Đề luôn thở dài và cái cách ông Đề cố tếu táo để không khí nhà cửa đỡ nặng nề
Bao năm đã qua. Ông bà Tạ Đình Đề đã theo nhau về cõi. Tôi  cũng có loáng thoáng biết bệnh tình Th. cũng tạm lui. Vậy thôi…
Vậy nên bây giờ gặp lại Th. với thể trạng nói là mạnh hẳn cũng chưa nhưng rất khá so với những ngày buồn  gần 30 năm trước. Tôi đã rất vui! Lại được biết thêm, Th. đã có một mái ấm. Hai vợ chồng có một sạp hàng bán tạp hóa, đời sống cũng đỡ… Theo lời dặn của Th. tôi đã không đề cập đến hoàn cảnh của anh hiện tại!

Những tử tế gọi nhau
…Dịp truy tặng phần thưởng cao quý Huân chương Độc lập hạng 3 cho ông Tạ Đình Đề và kỷ niệm 90 ngày sinh của ông, tôi có gặp và hầu chuyện cụ Quách Hải Lượng, nguyên đại tá, tùy viên Quân sự Việt Nam tại Trung Quốc nhiều năm vốn bạn rất thân với Tạ Đình Đề. Lại biết thêm, vị cựu đại tá này vừa hoàn thành bản thảo cuốn Tạ Đình Đề, tuyển biên tập hợp hàng trăm trang gồm những tư liệu quý về Tạ Đình Đề. Ông cũng đã làm cái việc nối mạng họ Tạ khắp nước. Như ông cho hay, họ Tạ là dòng họ lớn xưa có nhiều nhà khoa bảng trí thức. Đặc biệt thời hiện đại có nhiều người tham gia cách mạng.
Như Tạ Uyên, Bí thư xứ ủy lãnh đạo khởi nghĩa Nam kỳ. Những Tạ Quang Bửu, những Tạ Quốc Luật (người bắt sống tướng De Cattri), Tạ Thị Kiều, Tạ Quang Tỷ, Tạ Thái An (thượng tướng GS Hoàng Minh Thảo)...
Viết về Tạ Đình Đề thì có nhiều. Tôi nhớ đầu những năm 90 tôi có loạt bài Tạ Đình Đề huyền thoại và sự thật, nhà văn Chu Lai nhăn mặt trách rõ phí. Để tao…
Để tao…là ông làm cái việc nhờ tôi đưa đến gặp bà Phùng Lê Trân, Chánh tòa xử trắng án vụ Tạ Đình Đề, tha bổng ông ngay tại Tòa  năm 1976 ấy. Tôi rụt rè gõ cánh cửa căn nhà cũ kỹ phố Cao Bá Quát… Tôi nhớ vị chánh tòa khi ấy sức đã yếu phải miễn cưỡng tiếp khách. Bà tò mò lẫn dè dặt cẩn trọng khi chuyện với nhà văn Chu Lai. Không rõ sau đó nhà văn Chu Lai có tới gặp bà lần nào nữa không. Và tác phẩm không biết loại hình gì nhưng như Chu Lai khoát đạt rằng sẽ hoành tráng bi lẫn hùng? Chắc là phải có độ lùi nào đấy thì mới phát lộ?
Còn thi sĩ kiêm kịch sĩ Lưu Quang Vũ thì luôn kiệm lời như chính cái người đã từng cưu mang mình khi đưa Lưu Quang Vũ hồi ấy đương có vấn đề về tư tưởng vào làm ở Xưởng Cao su Đường sắt mà Tạ Đình Đề là giám đốc. Vở kịch Tôi và chúng ta chiết xuất khéo léo vô số chất liệu từ ông Đề. Từ tính cách cho đến tài kinh doanh lẫn phiên tòa hy hữu nọ… 
Chợt nhớ câu Kiều cũng trong nha dịch lại là từ tâm. Trở lại với thời điểm ông Tạ Đình Đề bị công an bắt năm 1985 với tội danh gián điệp phản động. Toàn bộ hồ sơ vụ án được đặt trên bàn Vụ 2C, một vụ đặc biệt của Viện Kiểm sát Tối cao. Người trực tiếp thụ lý coi sóc hồ sơ là Kiểm sát viên cao cấp tên là Dương Thanh Biểu.
Tôi có dịp ngồi với vị này.
 Chuyện của ông như sau.
Năm 1986, tôi được lãnh đạo Vụ Kiểm sát điều tra án an ninh (Vụ 2C, VKSND Tối cao) giao nghiên cứu hồ sơ và đề xuất hướng xử lý vụ án ông Tạ Đình Đề. 10 năm trước, ông Đề từng bị bắt giam và truy tố nhiều tội nhưng được tòa tuyên trắng án, trả tự do ngay tại tòa.
Lần này, theo kết luận của cơ quan điều tra, ông Tạ Đình Đề đã có hành vi thu lượm các câu ca dao, hò, vè có nội dung nói xấu lãnh đạo, sau đó đưa về nói lại cho nhiều người cùng nghe. Cơ quan điều tra đề nghị VKSND Tối cao truy tố ông về tội tuyên truyền chống chế độ XHCN.
Trong hồ sơ, những vị quyền cao chức trọng đã khẳng định như đinh đóng cột là phải xử Tạ Đình Đề về tội chống phá chế độ.
Nhưng hơn một năm giam ông Đề, cơ quan điều tra đã đi xác minh nhiều nhân chứng ở nhiều nơi nhưng kết quả điều tra vẫn không có gì mới. Nếu tiếp tục gia hạn tạm giam đặc biệt cũng không cần thiết và không giải quyết được gì.            Nhưng tôi vẫn cứ run. Bởi nếu lãnh đạo không đồng ý thì chẳng những sẽ kéo dài thêm những tháng ngày đau khổ cho ông Tạ Đình Đề mà có khi mình còn bị đánh giá là hữu khuynh. Ranh giới giữa mất - còn thật mong manh! Biết đâu sau đề xuất của mình là những tai ương đang chờ đón, lôi thôi mình bị mất việc như chơi… Nhưng rồi cuối cùng tôi cũng liều mạnh dạn đề xuất, không cần thiết phải tiếp tục tạm giam Tạ Đình Đề!
Vẫn bất tận một Tạ Đình Đề - ảnh 1Tạ Đình Đề (phải) và Thượng tướng Hoàng Minh Thảo tại quê nhà Thanh Oai, Hà Tây
Một hôm, tôi đang ngồi tu chỉnh lại hồ sơ thì anh Lê Mai- Vụ trưởng Vụ 2C gọi tôi sang báo cáo. Anh Mai vào đề ngay: “Mình đã đọc kỹ báo cáo của cậu rồi, ngoài nội dung báo cáo, cậu có thể nói kỹ hơn, suy nghĩ thế nào thì cứ phát biểu thế đó!”. Tôi bày tỏ quan điểm của mình theo hướng như đã nói. Tôi vừa nói xong,  anh Mai  lắc đầu. Anh nói (đại ý) rằng ý kiến đề xuất mạnh dạn của cậu bọn mình rất hoan nghênh nhưng Tạ Đình Đề có hành vi thu thập, phổ biến và tuyên truyền các câu ca dao, hò, vè có tính chất đả kích lãnh đạo, nói xấu chế độ…
 Sau đó ít ngày, Vụ 2C tổ chức cuộc họp để thảo luận nghiệp vụ xoay quanh vụ án Tạ Đình Đề. Trong số các ý kiến buộc tội, có người còn lập luận rằng: “Đã giam người ta chừng ấy thời gian mà bây giờ bảo không có tội thì không ổn. Đề nghị thống nhất với ý kiến của cơ quan điều tra (tức kết tội ông Đề)”!
May thay sau đó, đồng chí Trần Lê, Viện trưởng VKSND Tối cao khi ấy, sau khi coi xét, kết luận: “Thay mặt lãnh đạo Viện, tôi xin biểu dương Vụ 2C đã mạnh dạn nêu quan điểm xử lý vụ án. Ý kiến các đồng chí lãnh đạo Viện thống nhất về quan điểm xử lý…”.
Ngày 8/1/1987, viện trưởng VKSND Tối cao có văn bản trả lời Bộ Công an, trong đó nói rõ không cần đưa vụ án này ra truy tố, xét xử.
Nhưng phải mất gần một năm trao đi đổi lại… Trong khi đó ông Tạ Đình Đề vẫn phải co quắp trong đề lao mà ông sau này ông gọi lần vướng lao lý lần thứ 2 ấy là … tú tài! Tức là tái tù.
Cuối cùng, ngày 7/12/1987, VKSND Tối cao ra quyết định đình chỉ điều tra và trả tự do cho ông Tạ Đình Đề. Vụ án Tạ Đình Đề tuyên truyền chống CNXH được khép lại.
Được biết thêm ông tiến sĩ họ Dương sau này là Viện phó Viện Kiểm sát NDTC. Những năm trận mạc ở chiến trường Tây Nguyên, khi Nguyễn Quốc Thước là Trung đoàn trưởng thì Dương Thanh Biểu là đại đội trưởng một đơn vị chủ công dưới quyền ông Thước. Sau năm 1975, Dương Thanh Biểu chuyển ngành về Viện KSTC.
Về hưu, đầu năm 2014 tiến sĩ họ Dương hoàn thành cuốn sách  Tạ Đình Đề, những góc khuất cuộc đời. Sách ngót 300 trang in, khổ (14X20,5cm) được công luận đánh giá cao.
Mạo muội gẫm thêm,  có lẽ chưa phải cuốn sách cuối về Tạ Đình Đề. Chắp bút về nhân vật với những oan khuất bi lẫn hùng này vẫn được coi là đề tài bất tận? Bởi chưa bao giờ hết, chưa khi nào kết thúc những cảnh giác những tỉnh táo trước cái ác, về thông điệp vô cảm, về những lòng người thói đời?
 Tạ Đình Đề sinh năm 1917 tại Tam Hưng, Thanh Oai, Hà Nội. Năm 1936,  cùng với cha và anh trai sang Vân Nam (Trung Quốc) làm việc tại Công ty Hỏa xa. Tại đây, ông tham gia Hội Ái hữu cứu quốc do Việt Minh tổ chức. Tạ Đình Đề từng được cử đi học tại các trường hạ sĩ quan, Trường Đặc vụ và Trường đào tạo gián điệp ở Trung Quốc (nơi đào tạo sử dụng các loại vũ khí, chất nổ, lái xe, lái máy bay…). Ông tốt nghiệp xuất sắc Trường quân sự Hoàng Phố và được tổ chức phân công hoạt động tình báo cùng phái bộ Mỹ trong phe Đồng minh chống phát xít Nhật. Sau đó, Mỹ đưa ông đi đào tạo nhảy dù ở Ấn Độ và Mỹ. Năm 1944, ông được Mỹ và Tưởng Giới Thạch đưa về hoạt động tại Huế, Sài Gòn.
Tháng 8/1945, Tạ Đình Đề tham gia cách mạng, một năm sau ông vào Đảng. Từng làm Phó ban Tình báo Liên khu 2, Trưởng ban Tình báo Tây Tiến, Đội trưởng biệt động Liên khu 2, Giám đốc Trường Hoa văn Liên khu 3…
Ông mất ngày 29/2/1998. Năm 2007, ông được Chủ tịch nước truy tặng huân chương Độc lập hạng Ba. (Nguồn Vụ 2C Viện KSND Tối cao)
Tôi chợt nhớ vẫn còn lưu lại một bút tích của Tạ Đình Đề. Số là bữa ngồi với ông, tò mò hỏi những thơ ca hò vè ông thu thập gọi là nói xấu lãnh đạo, đả kích chế độ gồm những bài gì vậy? Ông cười ngoài thu thập tớ còn sáng tác hẳn hoi. Rồi ông biên ra một mạch bài Vịnh chuột trong tù.
Nó thế này: 
Lũ chuột tranh nhau miếng cơm tù/ Một con lăn bể chết êm ru/ ở đời nhiều kẻ ghê hơn chuột/ Tranh nhau nhậu nhẹt cứ lu bù/Lý luận tình suông che giấu dốt/ Dựa dẫm cấp trên cậy lọng dù/ Xã hội tiến lên là phải triệt/Tụt nõ dài đuôi ắt phải tù!
Vẫn bất tận một Tạ Đình Đề - ảnh 2
Vẫn bất tận một Tạ Đình Đề - ảnh 3
Vẫn bất tận một Tạ Đình Đề - ảnh 4Bút tích Tạ Đình Đề (bài Vịnh chuột trong tù và giấy hẹn làm việc với tác giả. Cáo trạng và hồ sơ vụ bị bắt năm 1976)
Vẫn bất tận một Tạ Đình Đề - ảnh 5
Tạ Đình Đề (trái)

24 tháng 1, 2020

Ngỡ ngàng vẻ đẹp mê hoặc của chim bồ câu Nicobar

Sở hữu bộ lông óng ánh tuyệt đẹp, "nhan sắc" của chim bồ câu Nicobar khiến nhiều người phải ngỡ ngàng, ngưỡng mộ.
Bạn đã bao giờ nghe về loài chim bồ câu Nicobar, một loài chim bồ câu tuyệt đẹp với bộ lông óng ánh rực rỡ như cầu vồng? Đây là những con chim có họ hàng gần nhất với loài chim Dodo, một loài chim không may đã tuyệt chủng. (Nguồn Bored Panda).
Bồ câu Nicobar, tên khoa học là Caloenas nicobarica, là một loài chim bồ câu kỳ lạ được tìm thấy tại các hòn đảo nhỏ và những vùng bờ biển tại quần đảo Nicobar, miền Đông quần đảo Mã Lai và cả Solomon và Palau. Hiện Bồ câu Nicobar là thành viên duy nhất của chi Caloenas. (Nguồn Bored Panda).
Đây là loài bồ câu lớn, chiều dài đo được khoảng 40 cm. Đầu có màu xám xanh, giống phần lông cổ trên. Đuôi rất ngắn, thuần trắng. Phần còn lại của bộ lông có màu xanh lục ánh kim xen kẽ những màu sắc rực rỡ như hồng, tím hồng, cam, xanh lá cây, xanh ngọc lục bảo. Đồng tử tối màu. (Nguồn Bored Panda).
Sở hữu bộ lông đặc biệt lộng lẫy, loài chim bồ câu tuyệt đẹp này khiến nhiều người có ý nghĩ rằng đây là loài chim đến từ thiên đường. (Nguồn Bored Panda).


Theo lý giải của các nhà khoa học, sở dĩ những con chim bồ câu Nicobar có màu sắc rực rỡ hơn hẳn những con bồ chim bồ câu thông thường là do vị trí địa lý nơi chúng sinh sống chủ yếu. (Nguồn Bored Panda).
Được tìm thấy sinh sống nhiều ở quần đảo Nicobar, một quần đảo nhỏ, nơi mà chúng không có nhiều kẻ thù tự nhiên, chim bồ câu Nicobar có thể thoải mái khoác lên mình bộ cánh bắt mắt mà không sợ bị phát hiện. (Nguồn Bored Panda).
Việc sống mà không cần che giấu, không cần ngụy trang khiến chim bồ câu Nicobar thỏa sức "ăn diện". (Nguồn Bored Panda).
Bộ lông đẹp tuyệt mỹ của chúng là một trong những bộ lông đẹp nhất trong vương quốc loài chim. (Nguồn Bored Panda).
Theo người dân địa phương thì mùa sinh sản của bồ câu Nicobar rơi vào khoảng thời gian xuân hè (tháng 4-5), chúng chỉ đẻ 1 trứng. Tổ làm đơn giản đặt trên các cành cây có tán rộng cách mặt đất 5-10m. (Nguồn Bored Panda).
Bồ câu Nicobar thích ăn các loại hạt, quả cây trong rừng. Chúng có thể sống đơn độc hoặc sống theo đàn, làm tổ tập đoàn trên cùng một cây. (Nguồn Bored Panda).
Bồ câu Nicobar còn được biết là thích kiếm ăn và làm tổ ở các khu rừng nơi vắng vẻ của các đảo nhỏ. Khi kiếm ăn chúng lượn xuống dưới đất, khi muốn nghỉ ngơi, bồ câu Nicobar bay về tổ. Chúng cũng được phát hiện là có ngủ trưa. (Nguồn Bored Panda).
Do ngoại hình đẹp nổi bật của mình, bồ câu Nicobar cũng bị săn bắt để làm chim cảnh. Hiện tại số lượng loài cũng còn rất ít, là loài động vật quý hiếm được bảo vệ trên toàn thế giới. (Nguồn Bored Panda).

Vì sao dân cười khi thấy quan chức xuống đường quét rác?

Thursday, January 23, 2020 3:36 
Diễm Thi 
Theo RFA 
Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân tham gia quét rác hôm 18/1/2020.
Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân tham gia quét rác hôm 18/1/2020 - SGGP 

Cứ vào những tháng cuối năm hay những ngày đầu năm mới, hình ảnh một vị lãnh đạo nào đó cùng nhiều thuộc cấp ra quân dọn dẹp vệ sinh môi trường như quét rác, khơi thông cống rãnh… với hàng loạt ống kính chĩa vào trở nên phổ biến.



Sáng 18 tháng 1 năm 2020, nhiều quận huyện ở TP.HCM đã tổ chức lễ ra quân thực hiện tháng “Thành phố sạch - Thành phố văn hoá mừng xuân Canh Tý 2020, mừng Đảng 90 năm”. Báo chí trong nước đưa tin kèm hình ảnh Bí thư Thành ủy TP.HCM Nguyễn Thiện Nhân mang bao tay trắng tham gia quét rác cùng người dân. Lập tức mạng xã hội đăng lại tấm hình ông Nguyễn Thiện Nhân cầm cây khơi thông dòng chảy cho kênh Rạch Lăng ở quận Bình Thạnh năm 2018 với hàng loạt ống kính phóng viên, cũng trong một buổi vận động người dân không xả rác.

Trước đó vài năm, tại buổi lễ phát động các hoạt động tình nguyện bảo vệ môi trường, người ta cũng thấy hình ảnh nguyên Bí thư Thành ủy TP.HCM Đinh La Thăng cùng thanh niên tình nguyện vớt rác, kéo lục bình khai thông dòng chảy rạch Dừa. Ông này đang phải thụ án tù vì những sai phạm trong công tác.

Nhiều người dân mỉa mai với những câu nói như: “Tôi không hiểu sao ông Bí thư Thành ủy làm đúng nghề của mình mà bị mọi người công kích?”. Có người họa lại đôi câu bài thơ Ông Đồ của tác giả Vũ Đình Liên: “Mỗi năm hoa đào nở - Lại thấy ông xuống đường - Cầm chổi chà, cào cỏ - Giữa phố đầy phóng viên”.

Anh Quang, một người dân TP.HCM cho rằng dân cười là phải và chuyện này không mới, chỉ có phản ứng của người dân trên mạng xã hội là mới. Anh giải thích:

“Bình thường họ quan liêu, hách dịch, cửa quyền, hà hiếp người dân, đến ngày lễ, ngày tết bày ra những trò như vậy nhìn nó lố bịch. Người dân cười là đúng rồi. Đó là hình thức biểu diễn để mị dân của người cộng sản từ hồi nào đến giờ rồi nhưng bây giờ dân mới có phương tiện để nói lên, để phản ứng. Chuyện đó không mới!

Những chuyện thiết thực hàng ngày thì họ không làm, bao nhiêu chuyện nóng về môi trường, về an toàn thực phẩm sờ sờ trước mắt họ không quan tâm.”

Cũng là một người dân ở TP.HCM nhưng cô Tuyết không bao giờ lên mạng xã hội, mà các thông tin cô biết chỉ qua báo đài trong nước. Cô nêu quan điểm của mình về việc quan chức cao cấp ra phụ dân nhặt rác, quét đường:

“Theo quan điểm của em thì những quan chức lớn như vậy mà làm công việc của những người quét rác nó thể hiện sự bình đẳng. Nhìn hình ảnh các quan chức trên báo như vậy thì người dân sẽ không vứt rác bừa bãi ra bên ngoài. Thấy người “lớn” làm như vậy thì đương nhiên người “nhỏ” phải noi theo, không xả rác bừa bãi.”

Nhà nghiên cứu xã hội học, Tiến sĩ Phạm Quỳnh Hương nhận xét rằng đa số người dân chê bai những hành động của các lãnh đạo cao cấp như vậy. Bà không có một nghiên cứu chính thức về việc này nhưng theo bà thì người dân không sai, bởi làm lãnh đạo thì phải làm những việc to tát, hoạch định những chính sách sao cho ích nước lợi nhà thể hiện vị thế của mình, chứ đi lượm rác, thông kênh rạch chẳng giải quyết được việc gì cả. Bà đưa nhận định của mình:

“Cá nhân tôi thì tôi thấy các quan chức có cách này cách kia để lấy lòng dân, và hành động nhặt rác thì cũng nhằm cổ vũ cho vệ sinh môi trường, nhưng tôi nghĩ là cách làm truyền thông không phù hợp. Người dân nhìn những hình ảnh đó họ không thấy thuyết phục.”

Việt Nam là một nước có số lượng báo chí chính thống khá nhiều. Theo thống kê được Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra hôm 6 tháng 11 năm 2019, cả nước có 844 cơ quan báo, tạp chí in, 24 báo, tạp chí điện tử độc lập, 67 đài phát thanh, truyền hình Trung ương và địa phương, 05 đơn vị hoạt động truyền hình, với tổng số kênh phát thanh, truyền hình trong nước được cấp phép là 279 kênh, 70 kênh truyền hình nước ngoài được cấp phép biên tập, biên dịch.

Có 36 doanh nghiệp cung cấp dịch vụ phát thanh, truyền hình trả tiền, trong số đó, số lượng doanh nghiệp cung cấp dịch vụ phát thanh, truyền hình trên mạng Internet chiếm 20/36 doanh nghiệp.

Đang làm việc trong lĩnh vực báo chí có 41.600 người và Bộ đã cấp 23.402 thẻ nhà báo.

Thế nhưng với những người dân có chút hiểu biết về thời cuộc thì từ lâu họ đã không còn tin, không còn xem những tin tức, hình ảnh mà báo trong nước loan nữa. Người ta nói với nhau rằng, ngày xưa đọc báo để có kiến thức, ngày nay phải có kiến thức hãy đọc báo. Nhạc sĩ Tuấn Khanh đã sáng tác một bài hát có tên “Hãy gấp trang báo và tắt tivi”.

Như vậy mạng xã hội cho đến bây giờ là nơi người dân có thể nói lên những suy nghĩ, những phản biện một cách trung thực nhất, nhưng lại bị chính quyền coi là công cụ chống đảng, chống nhà nước.

Tuy vậy, theo đánh giá của những nhà quan sát thời cuộc thì nhờ mạng xã hội mà nhận thức của người dân được nâng lên rất nhiều và họ không tin vào những điều được gọi là ‘mị dân’ nữa.

Blogger Nguyễn Ngọc Già nhận định:

“Theo tôi thì chuyện cuối năm mấy ông bà cộng sản cấp cao đi quét rác, dọn dẹp… bị người dân cười cợt thì không có gì ngạc nhiên hết bởi vì người ta không tin vào những chuyện mị dân như vậy. Nó phản ánh não trạng của giới cộng sản cấp cao vẫn rất ấu trĩ. Họ không lừa được người dân bằng những hành động đen cả về hình thức lẫn tâm trí của họ nữa.

Cái thứ hai là tự họ làm cho hình ảnh của họ trở nên xấu xí. Người dân Việt Nam ngày nay nhận thức rất nhiều chứ không phải như ngày xưa nữa. Người dân không cần những hình ảnh quét rác theo nghĩa đen nữa mà họ cần quét rác theo nghĩa bóng, tức là hãy quét sạch hết những tệ nạn như ma túy, tham nhũng…”

Theo báo cáo, thống kê của Bộ Công an, tính đến 15 tháng 5 năm 2018, cả nước có 225.000 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý, tăng 2.100 người so với năm 2017. Còn tệ tham nhũng, hối lộ thì tràn lan khắp các cơ quan công quyền, có vụ ‘ăn’ đến hàng triệu đô la Mỹ mà người dân chỉ được biết qua chiến dịch ‘đốt lò’ của ông Nguyễn Phú Trọng mấy năm qua.

Đảng ta’ đúng là ‘hiếm’ nhưng không ‘quý’

Thursday, January 23, 2020 3:51
Trân Văn 
Theo blog VOA 


Nhiều người chưng hửng khi qua tờ Quân đội nhân dân, ông Nguyễn Phú Trọng, Tổng Bí thư đảng CSVN kiêm Chủ tịch Nhà nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, khẳng định: Hiếm có dân tộc nào trên thế giới khi nói đến đảng cầm quyền, nhân dân lại dành cho một sự trân trọng, tự hào, yêu thương như dân tộc Việt Nam đối với đảng CSVN (1).

Nếu bình tĩnh đọc kỹ cuộc trò chuyện giữa tờ Quân đội nhân dân với ông Trọng rồi đối chiếu với thực tế, kể cả thực tế đã được chính ông cũng như các đồng chí của ông từng thú nhận, hệ thống truyền thông chính thức từng đề cập, có thể nhận ra, nhiều nhận định của Tổng Bí thư kiêm Chủ tịch Nhà nước là nói lấy… được! Tuy nhiên ông Trọng không sai khi cho rằng “đảng ta” là… của hiếm!

Vì tờ Quân đội nhân dân chọn “Đảng khai xuân khải hoàn” làm tựa cho bài phỏng vấn ông Trọng, thành ra nên chọn vài sự kiện trước thềm năm mới, vừa để xem xét yếu tố… “hiếm”, vừa để xác định xem, trong năm mới sắp tới, nếu “đảng ta” tiếp tục điều hành – quản trị quốc gia, đối tượng nào có thể hát khúc khải hoàn?..

***

Theo báo chí Việt Nam, các nhà ga thuộc tuyến metro Cát Linh – Hà Đông đang được nhiều người tận dụng để bày bán cây cảnh, đồ gốm khi năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến (2). Đó là… “công năng” duy nhất của công trình trị giá khoảng 890 triệu Mỹ kim. Khoản tiền khổng lồ đó vay của Trung Quốc và nhiều năm nay, mỗi ngày, Việt Nam phải trả cho Trung Quốc khoảng một tỉ đồng tiền lãi (3)!

Lẽ ra công trình xây dựng tuyến metro Cát Linh – Hà Đông phải hoàn tất từ 2013 song đến giờ (2020), không những công trình này không đem lại bất kỳ lợi ích nào về kinh tế - xã hội mà còn phát sinh đủ loại nợ cả gốc lẫn lãi. Để… giữ chân nhà thầu Trung Quốc, tổng vốn đầu tư đã tăng từ 550 triệu Mỹ kim lên 890 triệu Mỹ kim.

Nói cách khác, thay vì xem xét trách nhiệm của cả nhà thầu Trung Quốc (vi phạm tiến độ thi công, thời hạn hoàn thành công trình), lẫn các viên chức hữu trách ở Việt Nam thì “đảng ta” vui vẻ xin Trung Quốc cho vay thêm $340 triệu phát sinh ngoài kế hoạch. Từ đó đến nay đã ba năm, tuyến metro Cát Linh – Hà Đông vẫn chưa thể vận hành!

Hệ thống nhà ga, tuyến đường sắt do nhà thầu Trung Quốc thi công bằng tiền vay của Trung Quốc, 13 đoàn tàu đã mua từ Trung Quốc cũng bằng tiền vay của Trung Quốc cứ thế sinh lãi. Khoảng 30% trong số hàng ngàn công nhân từng được tuyển dụng, từng được giới thiệu là gửi sang Trung Quốc đào tạo để vận hành tuyến metro đầu tiên tại Việt Nam đã bỏ việc (3)…

Chắc chắn suất đầu tư vào tuyến metro Cát Linh – Hà Đông sẽ sớm vượt xa mức một tỉ Mỹ kim và cứ thế tăng dần vì lãi chồng lãi. Không ai trả lời được câu hỏi: Bao giờ tuyến metro Cát Linh – Hà Đông đóng góp cho sự phát triển của kinh tế - xã hội ở Hà Nội nói riêng và Việt Nam nói chung?

Chưa ai dám đặt bút xác nhận tuyến metro Cát Linh – Hà Đông hội đủ tiêu chuẩn an toàn để có thể vận hành. Cơ quan chịu trách nhiệm kiểm định tiết lộ: Có nhiều thứ không đồng bộ! Hồ sơ dự án không đầy đủ và… không thể bổ sung đầy đủ! Có nghĩa là không có cơ sở để xác nhận an toàn và tất nhiên, không thể sử dụng (4)!

***

Nhiều hạng mục trong công trình xây dựng tuyến metro Cát Linh – Hà Đông trở thành điểm bán cây cảnh, đồ gốm nhân dịp xuân về chỉ là một trong vô số ví dụ về hiện trạng kinh tế - xã hội Việt Nam. Phản ứng của nhiều người thuộc nhiều giới trước những diễn biến liên quan đến cuộc tấn công vào thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội hồi thượng tuần tháng này là một ví dụ khác, nóng hổi về chính trị…

Trong bối cảnh chính trị - kinh tế - xã hội như thế, liệu có lãnh đạo nào của các đảng cầm quyền trong lịch sử nhân loại dám bảo rằng, đủ loại scandal bùng lên suốt từ đầu năm đến cuối năm vừa qua là những “bước tiến ấn tượng trong nhịp điệu đổi mới”, góp thêm vào khối “thành quả cách mạng” mà “đảng ta” đã đạt được để “viết đến hàng trăm nghìn bộ đại sử ký”?

Ông Trọng quả là nhân vật hiếm có, “đảng ta” cũng thuộc loại… hiếm. Còn có quý hay không, có được nhân dân “trân trọng, tự hào, yêu thương” hay không thì… cứ nhìn vào thực tế. Cần phải nhấn mạnh: Chính ông Trọng cũng không tin “đảng ta” được nhân dân “trân trọng, tự hào, yêu thương”. Đó là lý do tại sao Chương về các tội xâm phạm an ninh quốc gia trong Luật Hình sự, hay nội dung Luật An ninh mạng,… lại như thế!

Hiếm không đồng nghĩa với quý và hiếm mà không quý thì chắc chắn… tiệt!

Chú thích

(1) https://www.qdnd.vn/bao-qdnd-hang-ngay-xuan-canh-ty-2020/dang-khai-xuan-khai-hoan-608288

(2) https://nld.com.vn/thoi-su/can-canh-nha-ga-duong-sat-cat-linh-ha-dong-thanh-cho-cay-canh-20200117065239142.htm

(3) https://www.youtube.com/watch?v=hn1zOGGfZ3Q&ab_channel=VTCNOW

‘Hậu Đồng Tâm’ đến thời ‘quân hồi vô phèng’


Trân Văn
22-1-2020
Cổng vào Đồng Tâm. Ảnh: Reuters
Đối chiếu những diễn biến gần đây tại Việt Nam và những diễn biến liên quan đến quan hệ giữa Việt Nam với cộng đồng quốc tế, có thể nhận ra ngay lập tức tình trạng “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” mà lãnh đủ sẽ là cả dân lẫn đảng.
Có nhiều bằng chứng cho thấy, Việt Nam đang ở giai đoạn “quân hồi vô phèng” (phèng là một thứ công cụ mà cổ nhân thường dùng để khiển quân, thành ra thiếu phèng, quân tình sẽ trở thành hỗn loạn). Chính đảng đang ủ mầm loạn.
***
Lúc này, mong muốn lớn nhất của hệ thống chính trị và hệ thống công quyền Việt Nam là sớm “dọn dẹp” cho xong dư luận vốn càng lúc càng bất lợi sau vụ công an tấn công vào thôn Hoành, xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, thành phố Hà Nội!
Không phải tự nhiên mà Bộ Công an Việt Nam vừa liên tục thay đổi lời khai về nguyên nhân và diễn biến của cuộc tấn công, vừa tìm đủ cách để răn đe (tổ chức cho dư luận viên đánh trả, báo cáo nhằm vô hiệu hóa hoạt động của nhiều trang facebook – tài khoản trên You Tube, bắt một số facebooker,…) và tất nhiên, khai thác tối đa hoạt động của hệ thống truyền thông chính thức nhằm “giải độc dư luận”!
Cũng không phải tự nhiên mà đúng một tuần sau khi Bộ Công an tổ chức tấn công thôn Hoành, khi họp với Tiểu ban Kinh tế – Xã hội để chuẩn bị cho các văn kiện của Đại hội đảng CSVN lần thứ 13 (2021), hệ thống truyền thông chính thức đồng loạt giới thiệu rộng rãi với công chúng, ông Nguyễn Xuân Phúc cho rằng: Vụ việc gần đây khiến lãnh đạo phải suy nghĩ nhiều về quan hệ với nhân dân (1).
Chỉ cần lướt qua mạng xã hội và các trang web của hệ thống truyền thông quốc tế là có thể thấy ngay, cuộc tấn công vào thôn Hoành nguy hại như thế nào cho hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam về chính trị, cả trong đối nội lẫn đối ngoại. Không chỉ có thế, cuộc tấn công này còn vô hiệu hóa cả những nỗ lực nhằm cứu vãn kinh tế – xã hội Việt Nam của chính quyền Việt Nam.
Tường thuật mới nhất của VOA về Hiệp định Tự do thương mại giữa Việt Nam và châu Âu (EVFTA) chính là một ví dụ (2). Bởi EVFTA sẽ giúp cho xuất cảng hàng hóa, dịch vụ từ Việt Nam vào châu Âu tăng thêm 42,7%, giúp GDP của Việt Nam tăng thêm 4,6%, góp phần cải thiện tình hình kinh tế – xã hội, giúp duy trì “ổn định chính trị”, không riêng Bộ Ngoại giao mà đích thân ông Phúc viết một lá thư, cam kết “bảo vệ nhân quyền”.
Cuộc tấn công vào thôn Hoành đã khẳng định, những hứa hẹn: Phóng thích tù chính trị, tiếp tục sửa luật hình sự, cổ xúy cho tất cả các quyền tự do căn bản và nhân quyền tại Việt Nam,… là dối trá. Thậm chí có thể biến công sức của các viên chức ngoại giao Việt Nam, tiền bạc mà Việt Nam chi cho các hoạt động nhằm vận động các Nghị viên của Nghị viện châu Âu thông qua EVFTA trở thành một con số 0 tròn trĩnh!
***
Trong bối cảnh như vừa kể, động tác mới nhất của Bộ Công an Việt Nam: Phong tỏa tài khoản của bà Nguyễn Thúy Hạnh và những tài khoản mà công chúng gửi tiền để giúp đỡ gia đình cụ Kình,… chính là ví dụ hết sức rõ ràng cho “quân hồi vô phèng”.
Xét về khía cạnh chính trị, động tác này đổ thêm dầu vào lửa, khiến sự phẫn nộ, bất bình của công chúng trở thành dữ dội hơn. Khi Bộ Công an tiếp tục chứng minh, sự tàn bạo, càn rỡ của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam không có giới hạn, vô hình trung ông Phúc bị biến thành kẻ dối trá. Ai tin ông Phúc thành thật khi phát biểu: Vụ việc gần đây khiến lãnh đạo phải suy nghĩ nhiều về quan hệ với nhân dân?
Xét về khía cạnh kinh tế – xã hội, phong tỏa những tài khoản nhận tiền giúp đỡ các nạn nhân vụ tấn công thôn Hoành là một quyết định tạo ra những tác động tai hại khó lường đối với cả hệ thống ngân hàng lẫn hoạt động tài chính – tín dụng ở Việt Nam, vốn đang gây nhiều ngờ vực cho các cơ quan, tổ chức tài chính – tín dụng quốc tế. Tương tự là EVFTA. Trong bối cảnh như hiện nay, tại sao lại hành xử như thế?
Có lẽ không ngoa nếu cho rằng, Bộ Công an đã tát vào mặt Bộ Ngoại giao. Làm sao có thể tuyên bố những cáo buộc Việt Nam xâm hại nhân quyền là… bịa đặt mà không… thẹn, không làm thiên hạ bật cười, nhún vai, lắc đầu?
***
Các diễn biến liên quan đến vụ tấn công thôn Hoành cho thấy, Bộ Công an vừa muốn xoa dịu dư luận (cho nên mới khai đi, khai lại), vừa tìm đủ mọi cách, kể cả sử dụng những phương thức vô lý, bất hợp pháp để giúp ông Tô Lâm và các sĩ quan cao cấp rũ bỏ trách nhiệm về chủ trương và các sai lầm liên quan đến chiến lược, chiến thuật (trao tặng Huân chương Chiến công hạng Nhất, tổ chức học tập tấm gương hy sinh anh dũng của ba sĩ quan công an tử nạn,…).
Nếu việc nhờ chuyển tiền giúp đỡ các nạn nhân vụ tấn công thôn Hoành không phải là bằng chứng hết sức sinh động về nhân tâm, dân ý, bất lợi cho Bộ Công an – nơi tổ chức và thực hiện cuộc tấn công – chắc chắn không có quyết định phong tỏa tài khoản!
Hạ tuần tháng trước, tại Hội nghị Đánh giá kết quả công tác tổ chức xây dựng đảng, ông Trần Quốc Vượng, Ủy viên Bộ Chính trị, Thường trực Ban Bí thư của BCH TƯ đảng CSVN, cảnh báo: Cơ đồ xây dựng 75 năm nếu có sụp đổ là do ta. Không ai mang máy bay, đại bác đền để lật đổ ta, ta không làm tốt thì ta tự lật đổ ta, chẳng phải do kẻ thù đâu (3). Nếu nhân tâm, dân ý không như đã thấy, ông Vượng không cảnh báo như vậy.
Cho dù không ít viên chức hữu trách trong hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam từng tỏ ra thật sự lo âu trước nhân tâm, dân ý. Xét cho đến cùng, “đốt lò” hay “chấn chỉnh công tác cán bộ” cũng chỉ nhắm thu phục nhân tâm. Rất đáng ngạc nhiên khi phản ứng của công chúng đối với vụ tấn công vào thôn Hoành dù như đã thấy, vẫn không thấy bầt kỳ viên chức hữu trách nào ngăn cản hay nghĩ đến chuyện xử lý Bộ Công an.
Chỉ có một cách duy nhất để lý giải: Sở dĩ Bộ Công an vẫn có thể tự tung, tự tác, bất chấp hậu quả nhãn tiền cả về chính trị lẫn kinh tế, xã hội vì hệ thống chính trị, hệ thống công quyền Việt Nam đang trong tình trạng “quân hồi vô phèng”. Vận mệnh, sự nghiệp của đảng không quan trọng bằng tương lai của mỗi cá nhân. Năm nay là thời điểm bản lề vì năm tới là Đại hội đảng lần thứ 13.
Ông Vượng từng thú nhận, ông cảm thấy chua xót khi châu Âu hoan hỉ kỷ niệm Liên Xô tan rã, chính quyền cộng sản ở các quốc gia Đông Âu sụp đổ và sợ điều đó sẽ xảy ra tại Việt Nam nhưng đảng ta làm sao ngăn cản được khi hết cá nhân này tới cá nhân khác có thể giẫm đạp cả pháp chế xã hội chủ nghĩa lẫn nền tảng đạo lý của cả một dân tộc để duy trì vai trò, vị trí của mình?
Chú thích